Λάθη που ακούγονται και ... γράφονται
1. α. «Κάποιος που θέλει να κυβερνήσει και να παράξει πολιτική ...»
Τοποθέτηση πολιτικού στη ΝΕΤ, 25-04-2012.
Το παράξει δεν είναι εδώ μέλλων του άγω. Είναι υποτακτική αορίστου του παράγω. Ο αόριστος είναι ήγαγον και επομένως το ορθό είναι ... να παραγάγει.
β. «Το ζώο μπορεί να παράξει 10 κιλά γάλα την ημέρα».
Από ρεπορτάζ της ΕΤ3, 22-07-2012.
Γραμματικά ορθό είναι ... να παράγει.
Η έκφραση: το ζώο (πρόβατο) παράγει γάλα, είναι λανθασμένη. Το ζώο αποδίδει γάλα, βγάζει γάλα, μας δίνει γάλα κλπ. Η παραγωγή απαιτεί έργο και λέγεται για ανθρώπους ή για ζώα που πραγματικά δουλεύουν κοπιαστικά και συστηματικά, π.χ. η μέλισσα παράγει μέλι.
γ. «Πρέπει να βιαστείτε, να παράξετε έργο...».
Από τη γραπτή ομιλία του πρωθυπουργού στο 1ο Υπουργικό Συμβούλιο, 25-09-2015.
Το ορθό: «Πρέπει να βιαστείτε, να παραγάγετε έργο...».
2. «Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 7:00΄ μετά μεσημβρίας ...»
Επανειλημμένα στα Δελτία Ειδήσεων καναλιού τοπικής τηλεόρασης.
Η πρόθεση "μετά" συντάσσεται με αιτιατική, όταν δηλώνεται χρόνος. Συντάσσεται με γενική, για να δηλώσουμε συνοδεία.
Έτσι το ορθό είναι ... μετά μεσημβρίαν ή μετά το μεσημέρι
3. α. «Αντιπροσωπεία με επικεφαλή τον Δήμαρχο ...»
Επανειλημμένα στα Δελτία Εδήσεων καναλιού τοπικής τηλεόρασης.
Η πρόθεση επί συντάσσεται με γενική, για να δηλωθεί μεταφορικά ο τόπος. Η σύνταξη της επί με αιτιατική δηλώνει εχθρική κατεύθυνση. Επομένως το ορθό είναι με επικεφαλής το Δήμαρχο ...
β. «Τώρα η «σχολή» Σόρος καθορίζει άμεσα, και με τον «επικεφαλή» της, τα ζητήματα της Εκπαίδευσης...»
Από άρθρο ηλεκτρονικού περιοδικού στις 23-09-2016.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το ορθό είναι:
«Τώρα η «σχολή» Σόρος καθορίζει άμεσα, και με τον «επικεφαλής» της, τα ζητήματα της Εκπαίδευσης...».
4. «Η πολιτεία θα παράξει κάθε δυνατή βοήθεια στους πολίτες»
Από τοποθέτηση Υπουργού σε τηλεοπτικό σταθμό.
Το παράξει εδώ είναι από το παρέχω και επομένως η υποτακτική αορίστου (έσχον) θα είναι σχω. Με την πρόθεση παρά θα γίνει παράσχω.
Το ορθό επομένως είναι: Η πολιτεία θα παράσχει ...
5. «Επαναλαμβάνω και πάλι ...»
Τοποθετήσεις πολλών πολιτικών σε τηλεοπτικούς σταθμούς.
Το πάλι είναι πλεονασμός, αφού το επαναλαμβάνω σημαίνει ξαναλέω.
Επομένως το ορθό είναι: επαναλαμβάνω ή ξαναλέω ή λέω πάλι ...
6. «Δεν θέλουμε να ανοίξουμε τους ασκούς του Αιόλου»
Από τοποθέτηση πολιτικού στην ΕΤ3, 27-04-2012.
Ο Όμηρος στη ραψωδία κ κάνει τρεις αναφορές στον ασκό του Αιόλου. Στην κ, 19-20 λέει:
δῶκε δέ μ᾽ ἐκδείρας ἀσκὸν βοὸς ἐννεώροιο,
ἔνθα δὲ βυκτάων ἀνέμων κατέδησε κέλευθα
Στην κ, 45: ὅσσος τις χρυσός τε καὶ ἄργυρος ἀσκῷ ἔνεστιν
Στην κ, 47: ἀσκὸν μὲν λῦσαν, ἄνεμοι δ᾽ ἐκ πάντες ὄρουσαν
Επομένως ο ασκός ήταν ένας. Οι άνεμοι ήταν πολλοί.
Γι’ αυτό το ορθό είναι «Δεν θέλουμε να ανοίξουμε τον ασκό του Αιόλου»
7. α. «Δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους»
Το λάθος αυτό το κάνουμε σχεδόν όλοι. Οφείλεται στο γεγονός ότι φωνητικά μας διευκολύνει να λέμε ανταπεξέρχομαι και όχι αντεπεξέρχομαι. Η λέξη συντίθεται από: αντί + επί + εκ + έρχομαι. Επομένως σε κάθε χρόνο του ρήματος που θα χρησιμοποιήσουμε οι προθέσεις παραμένουν ίδιες.
Το ορθό, λοιπόν, είναι: «Δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους»
β. «Ο εκπαιδευτικός αισθάνεται ότι καλείται να ανταπεξέλθει σε πληθώρα νέων, διαρκών, μεταβαλλόμενων ρόλων και αξιώσεων».
Από το πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών της Ε.Ε.Σ.ΝΑ.Ε, 16-31 Οκτωβρίου 2015.
Το ορθό: «Ο εκπαιδευτικός αισθάνεται ότι καλείται να αντεπεξέλθει σε πληθώρα νέων...».
8. «Γυμνάζονται οι μυς του σώματος»
Στην ονομαστική (και κλητική) πληθυντικού ο τύπος είναι: μύες, ενώ στην αιτιατική πληθυντικού μυς.
Έτσι το ορθό είναι: «Γυμνάζονται οι μύες του σώματος»
Και στην αιτιατική πληθυντικού: «Αυτά τα όργανα γυμνάζουν τους μυς του σώματος»
9. «Όσον αναφορά την υπόθεση ...»
Λάθος που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό στον προφορικό λόγο, αλλά φαίνεται μόνον στον γραπτό.
Δεν υπάρχει καμιά αναφορά στην έννοια της φράσης. Απλά υπάρχει το ρήμα αφορώ και το νόημα είναι: Σχετικά με την υπόθεση.
«Έτσι το ορθό είναι: "Όσον αφορά την υπόθεση ...»
10. «Σήμερα έκανα δύο περιωρίες»
Το λένε πολλοί Έλληνες μετανάστες της Γερμανίας.
Η πρόθεση υπέρ εδώ έχει επιρρηματική έννοια και σημαίνει παραπάνω.
Το ορθό είναι: «Σήμερα έκανα δύο υπερωρίες»
11. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε να αξιοποιήσουμε την εντολή και να μην την επιστρέψουμε πίσω»
Από συνέντευξη αρχηγού πολιτικού κόμματος στα Μ.Μ.Ε., 29-04-2012.
Το πίσω είναι πλεονασμός. Το επιστρέφω ενέχει την έννοια του πίσω. Το ορθό επομένως είναι: «... να μην την επιστρέψουμε" ή διαφορετικά "... να μην την γυρίσουμε πίσω». Το πίσω στην τελευταία έκφραση μπορεί να παραλειφθεί, γιατί αποτελεί και αυτό πλεονασμό.
12. «... για να δημιουργήσουμε νέες θέσεις δουλειάς».
Από συνέντευξη τύπου αρχηγού πολιτικού κόμματος στα Μ.Μ.Ε., 30-04-2012.
Η ελληνική γλώσσα είναι ενιαία και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όποια λέξη μας βοηθάει περισσότερο, για να είμαστε ακριβείς στην αποτύπωση της σκέψης μας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η εργασία αποδίδει καλύτερα αυτό που θέλουμε να πούμε.
Το ορθό είναι: «... για να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας».
13. «Τι απαντάει κανένας στην άνεργη μάνα που έχει να θρέψει το παιδί της;».
Από συνέντευξη τύπου αρχηγού πολιτικού κόμματος στα Μ.Μ.Ε., 30-04-2012.
Η αντωνυμία κανένας δεν χρησιμοποιείται αδιακρίτως σε οποιαδήποτε έκφραση. Εδώ έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η αντωνυμία κάποιος.
Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε ερώτηση, όταν περιμένουμε αρνητική απάντηση. Π.χ. «Είναι κανένας υπεύθυνος εδώ;». Η απάντηση που περιμένουμε είναι: - Όχι.
Η λέξη κανένας χρησιμοποιείται συνήθως σε αρνητικές προτάσεις, όπως στο παράδειγμα: «Εδώ δεν έρχεται κανένας».
Άρα, το ορθό στη τοποθέτηση του αρχηγού πολιτικού κόμματος θα ήταν: «Τι απαντάει κάποιος στην άνεργη μάνα που έχει να θρέψει το παιδί της;».
14. «Ένα λεφτό, παρακαλώ!».
Λέγεται επανειλημμένα από γνωστό δημοσιογράφο στην εκπομπή του.
Στην προσπάθειά μας να εφαρμόσουμε τη Δημοτική, καταλήγουμε στην υιοθέτηση λέξεων που δημιουργούν σύγχυση.
Όταν αναφερόμαστε σε ώρα, χρησιμοποιούμε τη λέξη: λεπτό και όχι λεφτό.
Το ορθό, επομένως, είναι: «Ένα λεπτό, παρακαλώ!».
15. «Τη ζημιά την έκανε ένα μικρό παιδάκι».
Υπάρχει πλεονασμός. Το παιδάκι δηλώνει ότι είναι μικρό.
Άρα, το ορθό είναι: «Τη ζημιά την έκανε ένα μικρό παιδί ή τη ζημιά την έκανε ένα παιδάκι»
16. «Εμείς μπορούμε να αναλάβουμε μόνον το κομμάτι της διαχείρισης».
Τοποθέτηση πολιτικού σε τηλεοπτικό σταθμό.
Η χρήση της λέξης κομμάτι περιέχει μεγάλη ασάφεια και δεν ταιριάζει ούτε καν ηχητικά στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Το ορθό είναι: «... τον τομέα της διαχείρισης».
17. «Περίμενε! Κατεβαίνω κάτω».
Το κάτω είναι πλεονασμός. Το κατά + βαίνω εμπεριέχει την έννοια του κάτω. Η κατά χρησιμοποιείται με την έννοια του επιρρήματος κάτω.
Το ορθό: «Περίμενε! Κατεβαίνω» ή «Περίμενε! έρχομαι κάτω».
18. «Όταν θα ανέβω επάνω, θα τα πούμε».
Ίδιο λάθος με το προηγούμενο. Το ανά + βαίνω σημαίνει προχωρώ, βαδίζω προς τα πάνω.
Επομένως το ορθό είναι: «Όταν θα ανέβω, θα τα πούμε» ή «Όταν θα έλθω επάνω, θα τα πούμε».
19. «Εγώ σας είπα την προσωπική μου άποψη».
Τοποθέτηση υποψήφιου βουλευτή στη Δέλτα T.V., 03-05-2012.
«Εκφράζω την προσωπική μου άποψη»
Τοποθέτηση πρώην Υπουργού σε τηλεοπτικό σταθμό, 06-05-2012.
Η άποψη είναι προσωπική θέση σε κάποιο ζήτημα. Επομένως, η λέξη «προσωπική» είναι πλεονασμός.
Το ορθό: "Εγώ σας είπα την άποψή μου" ή "... την προσωπική μου θέση".
20. «Δεν πρέπει να φέρουμε τους ανθρώπους να αλληλοσυγκρούονται μεταξύ τους».
Τοποθέτηση υποψήφιου βουλευτή στη Δέλτα T.V., 03-05-2012.
Η αντωνυμία αλλήλους σημαίνει μεταξύ τους, ο ένας με τον άλλο. Στο σύνθετο ρήμα αλληλοσυγκρούονται υπάρχει η έννοια του μεταξύ τους. Πρόκειται και εδώ για πλεονασμό.
Επομένως το ορθό είναι: «... να συγκρούονται μεταξύ τους" ή "... να αλληλοσυγκρούονται».
21. «Είναι πιο καλύτερα να περιμένουμε».
Συχνή έκφραση πλεονασμού.
Ορθό: «Είναι καλύτερα να περιμένουμε» ή «Είναι πιο καλά να περιμένουμε».
22. «Δεν νομίζω ότι αυτό είναι σωστό».
Λάθος που λέγεται σχεδόν από όλους.
Το νομίζω είναι δοξαστικό ρήμα, ρήμα γνώμης και επομένως η άρνηση δεν θα τεθεί στο δοξαστικό ρήμα, αλλά στο εξαρτώμενο από αυτό ρήμα.
Το ορθό: «Νομίζω ότι αυτό δεν είναι σωστό». Το ίδιο γίνεται και με το πιστεύω, όταν το χρησιμοποιούμε ως δοξαστικό ρήμα. «Δεν πιστεύω ότι είναι αλήθεια». Το ορθό είναι: «Πιστεύω ότι δεν είναι αλήθεια».
23. «Κατ’ αρχήν θέλω να σας συγχαρώ και έπειτα να σας εκφράσω ...».
Υπάρχει σύγχυση στην χρήση του κατ’ αρχήν και του κατ’ αρχάς.
Κατ’ αρχήν σημαίνει βασικά.
Κατ’ αρχάς σημαίνει αρχικά, πρώτον.
Το ορθό στο συγκεκριμένο παράδειγμα είναι: «Κατ’ αρχάς θέλω ...».
24. «Επομένως θα γίνει αλλαγή των κατανεμούντων εδρών»
Από την ενημέρωση του εκπροσώπου του Υπουργείου Εσωτερικών στην τηλεόραση, 06-05-2012.
Η έδρα είναι θηλυκού γένους και επομένως θα χρησιμοποιήσουμε τη μετοχή του θηλυκού γένους: κατανέμουσα.
Έτσι η έκφραση η ορθή είναι: « ... των κατανεμουσών εδρών».
25. «Να μας αποστείλετε τον αριθμό των φοιτούντων μαθητών»
Το ρήμα είναι φοιτάω, -ώ και επομένως η μετοχή στον πληθυντικό είναι φοιτώντες και γενική πληθυντικού φοιτώντων.
Το ορθό: «Να μας αποστείλετε τον αριθμό των φοιτώντων μαθητών».
26. «Μπορούμε να ξαναεπαναφέρουμε την ελπίδα και το χαμόγελο».
Δήλωση αρχηγού πολιτικού κόμματος στα ΜΜΕ, 06-05-2012.
Πλεονασμός με το ξανά, που τείνει να γίνει κανόνας.
Το επαναφέρω σημαίνει φέρω ξανά. Το ξανά δεν χρειάζεται.
Ορθό: «Μπορούμε να επαναφέρουμε την ελπίδα και το χαμόγελο» ή « ... να φέρουμε ξανά».
27. «'Οσοι είναι δυτικά του ποταμιού...»
Το πρόβλημα σ' αυτή την έκφραση είναι η αισθητική της γλώσσας. Θα ήταν αισθητικά καλύτερο να πούμε: «Όσοι είναι δυτικά του ποταμού ...» ή αλλιώς «όσοι βρίσκονται δυτικά από το ποτάμι ...».
Αντιθέτως θα μπορούσαμε να πούμε: «το δέρμα του ελαφιού» χωρίς να δημιουργούμε, αισθητικά, άσχημο ηχητικό αποτέλεσμα.
28. «Από παντού ξεφτάει το ύφασμα ...»
Τοποθέτηση εκπροσώπου πολιτικού κόμματος σε τηλεοπτικό σταθμό, 09-05-2012.
Το ρήμα είναι ξεφτίζω και επομένως το ορθό είναι: «Από παντού ξεφτίζει το ύφασμα ...»
29. «Ουκ αν λάβοις εκ του μη έχοντος».
Αναφορά της φράσης από βουλευτή σε τηλεοπτικό σταθμό, 09-05-2012.
Ορθό: «Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος».
Η φράση είναι από τους "Νεκρικούς Διαλόγους" του Λουκιανού. Την είπε ο Μένιππος προς τον Χάροντα, όταν ζήτησε ναύλο έναν οβολό, επειδή τον πέρασε από την Αχερουσία λίμνη προς την είσοδο του Άδη.
Σημείωση: Εν τη ρύμη του λόγου και υπό το κράτος της πίεσης ή της αμηχανίας που έχει κάποιος, όταν μιλά μπροστά σε πολύ κόσμο, είναι φυσικό να υποπίπτει σε λάθη. Όσα επισημαίνονται εδώ δεν έχουν την έννοια της κατηγορίας, αλλά της συνειδητοποίησης ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί κάποιοι νεότεροι, που ακούν αυτά τα λάθη, νομίζουν ότι είναι ορθές οι εκφράσεις και τις δέχονται άκριτα ως ορθές, επειδή τις λένε «σημαίνοντα» πρόσωπα της δημόσιας ζωής.
30. «Εγερθήτω!»
Η γνωστή πλέον προσταγή προς τους δημοσιογράφους, που ειπώθηκε μπροστά στις κάμερες στις 07-05-2012.
Είναι προστακτική του εγείρομαι και ως προστακτική παθητικού αορίστου (εγέρθην) το δεύτερο ενικό πρόσωπο είναι: εγέρθητι και το δεύτερο πληθυντικού: εγέρθητε.
Το ορθό επομένως, αφού λέχθηκε σε πολλούς δημοσιογράφους, είναι: εγέρθητε!
Μπορούσε όμως να πει πιο απλά: σηκωθήτε, εγερθήτε!
31. «Εγώ σαν βουλευτής του νομού δεν μπορώ να δεχτώ αυτή τη ρύθμιση».
Λάθος που λέγεται και για πολλά άλλα επαγγέλματα ή για την ιδιότητα που έχει κάποιος (σαν δάσκαλος, σαν πολιτικός, σαν μαθητής κλπ).
Εδώ δεν έχουμε παρομοίωση. Το βουλευτής είναι κατηγορούμενο (από το εννοούμενο είμαι) και ως εκ τούτου το ορθό είναι:
«Εγώ ως βουλευτής του νομού δεν μπορώ να δεχτώ αυτή τη ρύθμιση».
32. «Περίμενε να κάνω πρώτα ένα τσιγάρο και μετά να μπούμε».
Στις μέρες μας πάσχουμε από τη γλωσσική δικτατορία του κάνω, που το χρησιμοποιούμε αδιακρίτως σε κάθε έκφραση. Το κάνω εδώ έχει ασάφεια. Μπορεί να σημαίνει «να καπνίσω ένα τσιγάρο», μπορεί όμως και να σημαίνει «να φτιάξω ένα τσιγάρο με καπνό σε τσιγαρόχαρτο».
Επομένως, θα ήμασταν πιο ακριβείς, αν λέγαμε: «Περίμενε να καπνίσω πρώτα ένα τσιγάρο και μετά να μπούμε».
33. «Οι πολιτικές, στις οποίες αναμετρηθήκαμε, ήταν εκ διαμετρικά αντίθετες».
Φράση εκπροσώπου πολιτικού κόμματος σε τηλεοπτικό σταθμό, 11-05-2012.
Το ορθό: «... ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες» ή «... ήταν διαμετρικά αντίθετες».
34. «Οι Έλληνες έχουν μια χαιρεκάκια».
Τοποθέτηση εκπροσώπου πολιτικού κόμματος σε τηλεοπτικό σταθμό, 10-05-2012.
Η ορθή λέξη είναι χαιρεκακία.
35. «Δεν τίθονται τέτοια διλήμματα».
«Όλοι πρέπει να τιθόμαστε μπροστά στις ευθύνες μας».
Το ρήμα τίθεμαι κρατά το τυπολογικό της αρχαίας και οι τύποι του είναι:
τίθεμαι, τίθεσαι, τίθεται, τιθέμεθα, τίθεσθε, τίθενται.
Επομένως οι ορθές εκφράσεις είναι:
«Δεν τίθενται τέτοια διλήμματα»
«Όλοι πρέπει να τιθέμεθα μπροστά στις ευθύνες μας».
36. «Επέτρεψέ μου, παρακαλώ, να αναφερθώ στο ιστορικό της υπόθεσης»
Η προστακτική δεν παίρνει αύξηση και επομένως το ορθό είναι:
«Επίτρεψέ μου, παρακαλώ, να αναφερθώ στο ιστορικό της υπόθεσης».
37. «Η χρήση του αυτοκινήτου δημιουργεί την τρύπα του όζοντος».
Λάθος πραγματολογικό. Δεν υπάρχει τρύπα όζοντος, αλλά αραίωση της ποσότητας.
Έτσι το ορθό είναι: «Η χρήση του αυτοκινήτου προκαλεί την αραίωση του όζοντος».
38. «Το φαινόμενο αυτό υπήρχε ανέκαθεν από τα παλαιότερα χρόνια».
Πλεονασμός, αφού ανέκαθεν σημαίνει από παλιά.
Ορθό: «Το φαινόμενο αυτό υπήρχε ανέκαθεν».
39. «Το κράτος πρέπει να βγάζει νόμους που να γίνονται αποδεκτοί από όλους».
Το ρήμα βγάζει έχει μεγάλη ασάφεια.
Μπορούμε να πούμε: «Το κράτος πρέπει να θεσπίζει νόμους ...»
ή «Η Βουλή (το Κοινοβούλιο) πρέπει να ψηφίζει νόμους ...».
40. «Θέλουμε να επιστραφούν στην Ελλάδα τα μάρμαρα του Παρθενώνα».
Το λάθος εδώ είναι αισθητικό και ίσως νοηματικό. Δεν είναι απλά μάρμαρα αλλά γλυπτά από τον Παρθενώνα.
Επομένως, θα ήταν ορθότερο να λέγαμε:
"Θέλουμε να επιστραφούν στην Ελλάδα τα γλυπτά του Παρθενώνα".
41. «Όταν ανέλαβα το Υπουργείο, συναντήθηκα με όλα τα προβλήματα και όσα μπορώ λύνω».
Τοποθέτηση Υπουργού σε τηλεοπτικό σταθμό στις 14-05-2012.
Άλλο είναι η έκφραση: συναντώ προβλήματα στην ενεργητική φωνή (χωρίς άρθρο στα προβλήματα - με αοριστία) και άλλο συναντώμαι με προβλήματα. Η παθητική φωνή δεν δίνει κανένα νόημα στην έκφραση, περιέχει ασάφεια και δημιουργεί σύγχυση.
Θα μπορούσε κάποιος να πει: «Όταν ανέλαβα του Υπουργείο, συνάντησα πολλά προβλήματα και προσπάθησα να λύσω όσα μπόρεσα»
Το συνάντησα προβλήματα έχει την έννοια: αντιμετώπισα προβλήματα.
42. «Πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τον ελεύθερο χρόνο».
Το ρήμα εκμεταλλεύομαι δεν χρησιμοποιείται αδιακρίτως. Έχει αρνητική έννοια και το χρησιμοποιούμε στις περιπτώσεις, που πραγματικά ενεργούμε προς βλάβη καποιου άλλου.
Μπορούμε να πούμε, λόγου χάρη, «ο εργοδότης εκμεταλλεύεται τον εργαζόμενο».
Εδώ το ορθό θα ήταν: «Πρέπει να αξιοποιούμε τον ελεύθερο χρόνο».
43. «Αυτό το στήριγμα που θα μας παρέσχουν ...».
Τοποθέτηση αρχηγού πολιτικού κόμματος, ΝΕΤ 16-05-2012.
Η υποτακτική αορίστου δεν παίρνει αύξηση και ως εκ τούτου το ορθό είναι:
«Αυτό το στήριγμα που θα μας παράσχουν ...».
44. «Οι αστυνομικοί πέταξαν μάλιστα εναντίον των διαδηλωτών πλαστικές σφαίρες».
Από δελτίο ειδήσεων της ΕΤ3 στις 12-07-2012.
Το ορθό θα ήταν: «Οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν εναντίον των διαδηλωτών πλαστικές σφαίρες»
45. «Μας έδωσε λίγους ψήφους ο ελληνικός λαός».
Τοποθέτηση αρχηγού πολιτικού κόμματος στη Βουλή, 07-11-2012.
Η ψήφος είναι θηλυκού γένους σύμφωνα με την αρχαία ελληνική. Υπάρχει και μεταγενέστερος τύπος αρσενικού γένους και έτσι ο ψήφος, όσο και αν ηχεί παράταιρα, είναι σωστός. Επομένως δεν υπάρχει λάθος, παρόλο που οι περισσότεροι προσπαθούν να εκφράζονται με το θηλυκό γένος.
46. «Υπέρ του δέοντος αποκαλυπτικός ήταν ο Πρόεδρος της Ρωσίας».
Δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ στις 08-12-2012.
Η πρόθεση υπέρ με γενική σημαίνει υπεράσπιση. Η υπέρ με αιτιατική δηλώνει πλεονασμό, κάτι περισσότερο.
Επομένως, το ορθό στην έκφραση είναι υπέρ και αιτιατική (υπέρ το δέον).
«Υπέρ το δέον αποκαλυπτικός ήταν ο Πρόεδρος της Ρωσίας».
47. «Το Επιμελητήριο οργάνωσε μια ημερίδα στην οποία ήμασταν και οι δυο αμφότεροι».
Συζήτηση δημοσιογράφου με προσκεκλημένο στη ΔΕΛΤΑ TV στις 29-12-2012.
Πρόκειται για πλεονασμό, αφού αμφότεροι σημαίνει και οι δύο. Το ορθό, λοιπόν, είναι:
Το Επιμελητήριο οργάνωσε μια ημερίδα στην οποία ήμασταν και οι δυο
ή ... στην οποία ήμασταν αμφότεροι.
48. «Στο Υπουργείο Οικονομικών συζητούν μόνον για το πέναλτυ που θα επιβληθεί για τη μη προσκόμιση αποδείξεων».
Κεντρικό δελτίο ειδήσεων ΣΚΑΪ στις 03-01-2013.
Τι να πούμε για τη χρήση του πέναλτυ; Υπάρχει πρόβλημα κατανόησης της έκφρασης από μη γνώστες της αγγλικής και κυρίως πρόβλημα αισθητικής της γλώσσας.
Δες στην παρούσα ιστοσελίδα το άρθρο: Γλωσσομιγάδες Έλληνες ή ελληνόγλωσσοι Έλληνες;
Σε αντιπαράθεση ο πλήρης ελληνικός λόγος: «Στο Υπουργείο Οικονομικών συζητούν μόνον για την ποινή (τιμωρία, πρόστιμο ...) που θα επιβληθεί για τη μη προσκόμιση αποδείξεων».
49. «Αυτοκτονούν τον κόσμο» (ενν. οι πολιτικοί).
Από εκπομπή του R - CHANNEL στις 23-01-2013.
Το αυτοκτονώ είναι ενεργητικό ρήμα αυτοπαθές. Δηλαδή κτείνω εαυτόν. Επομένως, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ενεργητικό μεταβατικό για άλλον.
Το ορθό σ' αυτή την περίπτωση είναι να πει κάποιος: Ο κόσμος αυτοκτονεί (εξ αιτίας των πολιτικών) ή οι πολιτικοί παίρνουν μέτρα που οδηγούν τον κόσμο στην αυτοκτονία ή οι πολιτικοί κάνουν τον κόσμο να αυτοκτονεί κ.τ.ό.
50. «Έχει κάνει 30 εκατομμύρια βιούζ» (στο You Tube), (εννοεί το βίντεο που επέδειξε).
Από ενημερωτική εκπομπή στο ΣΚΑΪ στις 28-01-2013.
Ο λόγος εδώ είναι γλωσσομιγαδικός. Πέρα από τη μη κατανόηση της έκφρασης από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν αγγλικά, είναι και αντιαισθητικός ηχητικά στη ροή του ελληνικού λόγου, (view - views: θέαση, παρακολούθηση).
Ο πλήρης ελληνικός λόγος: Το έχουν παρακολουθήσει 30 εκατομμύρια άτομα
ή έχει κάνει 30 εκατομμύρια θεάσεις
ή το έχουν δει 30 εκατομμύρια άνθρωποι.
51. «... είναι και το κόνσεπτ της Ελλάδας» (ένα από τα πλεονεκτήματα για προσέλκυση τουριστών).
Από εκπομπή στρογγυλής τραπέζης στο ΣΚΑΪ στις 29-01-2013.
Η δημοσιογράφος γελώντας διόρθωσε τον εκλεκτό προσκεκλημένο της λέγοντας: η έννοια της Ελλάδας.
52. «Η θερμοκρασία είναι υπό του μηδενός».
Περιγραφή της κατάστασης στη Ρωσία από δημοσιογράφο, ΕΤ1 στις 14-02-2013.
Η πρόθεση υπό συντάσσεται εδώ με αιτιατική για να δηλώσουμε θέση ή τάξη ενός προσώπου ή πράγματος. Επομένως, το ορθό είναι: «Η θερμοκρασία είναι υπό το μηδέν» ή αν θέλουμε να αποφύγουμε την έκφραση με την υπό, μπορούμε να πούμε, χωρίς αλλοίωση των λεγομένων μας: «η θερμοκρασία είναι κάτω του μηδενός» ή «η θερμοκρασία είναι κάτω από το μηδέν».
53. Διεύθυνση επίδοσης λογαριασμού: «Οδός Περικλή 81». Από διμηνιαίο λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος της ΔΕΗ.
Οι πινακίδες του συγκεκριμένου δρόμου γράφουν: Οδός Περικλέους. Όλοι γνωρίζουμε τον Επιτάφιο του Περικλέους, αλλά παρ' όλα αυτά οι υπεύθυνοι της ΔΕΗ επιμένουν πεισματικά ότι η οδός είναι του Περικλή, σαν να πρόκειται για τον Περικλή της διπλανής πόρτας ή της γειτονιάς μας. Προφανώς το λαϊκό άσμα "πού είσαι, καημένε (!) Περικλή, να βγεις να σεργιανίσεις και την Αθήνα σου (!) να δεις και να μην τη γνωρίσεις" διαμόρφωσε την αισθητική της γλώσσας τους και την απλοϊκότητα θέασης όλων των πραγμάτων.
54. «Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει πολλές ικανότητες».
Τοποθέτηση δημοσιογράφου σε δελτίο ειδήσεων, ΣΚΑΪ στις 22-03-2013.
Ικανότητες έχουν οι άνθρωποι και όχι οι έννοιες. Θα μπορούσαμε να πούμε: «Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει πολλές δυνατότητες" ή "... είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε πολλές προκλήσεις» κ.τ.ό.
55. «Η σημερινή απόφαση έχει δυο προσόντα».
Τοποθέτηση δημοσιογράφου σε δελτίο ειδήσεων, Mega στις 25-03-2013.
Προσόντα έχουν οι άνθρωποι. Επομένως, το ορθό είναι: «Η σημερινή απόφαση έχει δυο πλεονεκτήματα" ή " ... δυο θετικά στοιχεία».
56. «Αυτοαναιρείς τον εαυτό σου».
Απάντηση βουλευτή σε συνάδελφό του σε εκπομπή πανελλήνιας εμβέλειας μέσω του περιφερειακού τηλεοπτικού σταθμού ΔΕΛΤΑ στις 27-03-2013.
Πρόκειται περί πλεονασμού.
Το ορθό: "Αναιρείς τον εαυτό σου ή αυτοαναιρείσαι".
57. (Η Ελλάδα) «είναι σε θέση να εξορυγνύει τον ορυκτό της πλούτο».
Τοποθέτηση βουλευτή σε εκπομπή πανελλήνιας εμβέλειας μέσω του περιφερειακού τηλεοπτικού σταθμού ΔΕΛΤΑ στις 27-03-2013.
Το ρήμα είναι εκ(ξ) - ορύσσ(ττ)ω, μέλλων: εξορύξω και αόριστος: εξόρυξα. Επομένως, είτε χρησιμοποιήσουμε υποτακτική ενεστώτα είτε υποτακτική αορίστου πρέπει να πούμε:
«Είναι σε θέση να εξορύττει ή να εξορύξει τον ορυκτό της πλούτο».
58. «Έχουμε 459 εκατομμύρια πλας» (εννοεί οργανωτικά έξοδα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες 459,3 εκατομμύρια) - plus: συν, περισσότερο.
Ενημερωτική εκπομπή, ΣΚΑΪ στις 18-04-2013.
Ο λόγος είναι γλωσσομιγαδικός. Θα μπορούσε η νέα δημοσιογράφος να μιλήσει την ελληνική λέγοντας: «έχουμε 459 εκατομμύρια συν ή ξοδεύτηκαν περισσότερα από 459 εκατομμύρια».
59. «Στο παρά πέντε αποφεύχθηκε χθες μια μείζονα πολιτική κρίση».
Μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων MEGA στις 21-06-2013.
Το ορθό είναι: « ... μια μείζων πολιτική κρίση».
Διατηρείται η κλίση του επιθέτου σύμφωνα με τη γραμματική της αρχαίας ελληνικής και δεν μπορεί να απλοποιηθεί για χάρη της νεοελληνικής γραμματικής (στην περίπτωση αυτή για το αρσενικό γένος θα έπρεπε να πούμε π.χ. ο μείζονας στόχος ...).
60. «Δεν τους φοβόμαστε, μας φοβώνται».
Τοποθέτηση εκπροσώπου συνδικαλιστικού φορέα στη μεσημβρινή ενημερωτική εκπομπή του ΣΚΑΪ στις 11-07-2013.
Το ρήμα φοβούμαι είναι συνηρημένο από -έω, σε -ώ. Φοβέομαι, φοβούμαι. Επομένως, το ορθό στη συγκεκριμένη έκφραση είναι: «Δεν τους φοβούμαστε, μας φοβούνται».
61. «...πράγμα, δυστυχώς, που ελλοχεύει τον κίνδυνο να οδηγηθούμε...».
Εκπρόσωπος της αντιπολίτευσης της Περιφέρειας ΑΜ-Θ στις δηλώσεις του στο R-Channel στις 28-09-2013.
Το ρήμα ελλοχεύω είναι μεταγενέστερος τύπος του ελλοχάω, -ώ, που είναι αμετάβατο και σημαίνει ενεδρεύω, στήνω ενέδρα.
Επομένως, το ορθό είναι να διαμορφώσουμε το λόγο έτσι, ώστε να μην υπάρχει αντικείμενο στο ελλοχεύει. Θα μπορούσε λ.χ. να πει ο συγκεκριμένος ομιλητής:
«Εξελίχθηκε, δυστυχώς, η κατάσταση έτσι που ελλοχεύει πλέον ο κίνδυνος να οδηγηθούμε...».
62. "Τι είναι το πρωτογενή πλεόνασμα; Φέτος θα έχουμε πρωτογενή πλεόνασμα".
Από τοποθέτηση εκπροσώπου κοινοβουλευτικού κόμματος σε δελτίο ειδήσεων της Δέλτα TV, στις 07-10-2013.
Το επίθετο ο, η πρωτογενής, το πρωτογενές κρατά στην κλίση του το τυπολογικό της αρχαίας ελληνικής και έτσι το ορθό είναι: Το πρωτογενές πλεόνασμα. «Τι είναι το πρωτογενές πλεόνασμα; Φέτος θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα».
63. Λανθασμένο έγγραφο Υπουργείου ως προς τη μορφή του, τη διάταξη και τη χρήση της στίξης. Παράδειγμα εγγράφου προς αποφυγήν.
64. «Ζητούνται διευκρινήσεις». Τυπική έκφραση σε διάφορα υπηρεσιακά έγγραφα.
Το διευκρινήσεις είναι σωστό, γιατί παράγεται από το αρχαιοελληνικό διευκρινέω, -ώ. Ο συνηθέστερος τύπος είναι διευκρινίσεις από το διευκρινίζω και είναι επίσης σωστό. Επομένως και οι δύο γραφές της λέξης διευκρίνιση και διευκρίνηση είναι ορθές.
65. «Ο καταναλωτής θα προτιμήσει το ψάρι που έχει ψαρευτεί πριν από μία μέρα».
Συνέντευξη της Ελληνίδας Επιτρόπου στη Δημόσια Τηλεόραση στις 24-11-2013.
Το ψαρεύω μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δόκιμος τύπος στην ενεργητική φωνή. Στη μέση ή παθητική φωνή δημιουργεί κακοηχία και συνήθως αποφεύγεται ως μη δόκιμος τύπος. Αντί αυτού μπορεί να χρησιμοποιηθεί το αλιεύομαι, που και εύηχο είναι και δόκιμος τύπος. Εξ άλλου, λέμε τα αλιεύματα και όχι τα ψαρέματα.
Θα ήταν προτιμότερο λοιπόν να πει κάποιος: «Ο καταναλωτής θα προτιμήσει το ψάρι που έχει αλιευτεί πριν από μία μέρα». Ή ακόμη καλύτερα: «Ο καταναλωτής θα προτιμήσει το φρέσκο ψάρι».
66. «Γινόμαστε όλοι πιο χειρότερα».
Από εκπομπή έρευνας του Alpha στις 06-12-2013.
Πρόκειται για συνήθη πλεονασμό. Το ορθό: «Γινόμαστε όλοι χειρότερα» ή «γινόμαστε όλοι πιο άσχημα».
67. «Έχουν φουντώσει και καλά οι φήμες...» (για τον χωρισμό του Προέδρου των ΗΠΑ).
Μεσημεριανή εκπομπή ενημέρωσης στο ΣΚΑΪ στις 06-01-2014.
Η έκφραση είναι λανθασμένη ως προς το «...και καλά». Συνήθως λέμε «...για καλά». Αλλά και πάλι η έκφραση είναι λανθασμένη, γιατί το καλά το χρησιμοποιούμε σε εκφράσεις πεζοδρομιακού τύπου χωρίς μεγάλη νοηματική βαρύτητα. Εδώ το καλά χρησιμοποιείται για να δηλώσει πολύ, σε μεγάλο βαθμό.
Θα ήταν προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί μια ανάλογη δόκιμη έκφραση, όπως: «Πληθαίνουν οι φήμες...» ή «οι φήμες για τον χωρισμό του ζεύγους πολλαπλασιάζονται».
68. «Σήμερα κρίνεται η τύχη του κύριου Κοντομηνά».
Μεσημεριανή εκπομπή ενημέρωσης στο ΣΚΑΪ στις 15-01-2014.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λ.χ. τη φράση: "μέρος του κύριου προβλήματος είναι ...". Στην περίπτωση αυτή η λέξη κύριος δηλώνει κάτι διαφορετικό από ό,τι δηλώνει ο κύριος τάδε. Στη γενική, όταν πρόκειται για πρόσωπο, θα τονίσουμε του κυρίου προς αποφυγή συγχύσεως από την άλλη έννοια που έχει ο κύριος (= κυρίαρχος, βασικός).
Η νεαρή παρουσιάστρια διορθώθηκε από την ηλικιωμένη ρεπόρτερ, που στην περιγραφή της, ως αυτονόητο γι’ αυτήν, είπε: «... του κυρίου Κοντομηνά».
69. «Το κρυσφύγετο των απαγωγέων».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων στο ΣΚΑΪ στις 16-01-2014.
Ενώ η εκφωνήτρια ενημέρωνε τους τηλεθεατές για την υπόθεση, στην εικόνα εμφανίστηκε ο τίτλος του θέματος, όπως τον βλέπετε παραπάνω. Στη συνέχεια, προφανώς επειδή κάτι ενοχλούσε στη λέξη, άλλαξε ο τίτλος και γράφτηκε ως: «Το κρυσφήγετο των απαγωγέων».
Η λέξη είναι αρχαία ελληνική και η πρώτη γραφή της ήταν προσφύγετον. Εσήμαινε τον τόπο που μπορεί να καταφύγει κάποιος (εξ ου και το προς) για να μπορέσει να βρει προστασία. Παράγεται από το προς και το ρηματικό επίθετο φύγετος, που ως έχον κατάληξη -τος μεταφράζεται: αυτός που μπορεί να καταφύγει. Για λόγους ευφωνίας, πιθανώς, άλλαξε η πρόθεση προς και έγινε κρης και έτσι προέκυψε η λέξη κρησφύγετο.
Η πρωτογενής μορφή της λέξης με την πρόθεση προς διατηρείται στη λέξη πρόσφυγας, που σημαίνει αυτός που καταφεύγει κάπου για να προστατευτεί.
Επομένως, το ορθό είναι: «Το κρησφύγετο των απαγωγέων».
70. «Το έχουμε ακούσει επανειλημμένες φορές».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων της Δέλτα - TV στις 20-01-2014.
Η έκφραση δεν είναι δόκιμη. Υπάρχει πλεονασμός. Με το φορές εννοούμε συνέχεια, επανάληψη.
Το ορθό: «Το έχουμε ακούσει επανειλημμένα» ή «το έχουμε ακούσει άπειρες φορές» ή «το έχουμε ακούσει πολλές φορές».
71. «Τρία συστατικά πρέπει να δράσουν ταυτόχρονα για την ανάπτυξη του τουρισμού».
Από την τοποθέτηση της Ελληνίδας Επιτρόπου στην Ε.Ε. στη Δ.Τ. στις 10-03-2014.
Τα συστατικά δεν δρουν. Το ορθό στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν να πει: «Τρία συστατικά πρέπει να υπάρχουν ... ή τρία συστατικά χρειάζονται για να αναπτυχθεί ο τουρισμός».
72. «Σύντομα θα συνεδριάσει και η Γενική Συνέλευση (των Φαρμακοποιών)».
Ενημερωτική απογευματινή εκπομπή της Θράκη-ΝΕΤ στις 31-03-2014.
Η Γενική Συνέλευση συγκαλείται ή πραγματοποιείται. Συνεδριάζει το Διοικητικό Συμβούλιο.
73. «Ένα κλάδο χτυπημένο στη Θράκη και στη Βόρεια Ελλάδα ειδικότερα ...».
Από ρεπορτάζ νεαρής δημοσιογράφου σε ενημερωτική απογευματινή εκπομπή της Θράκη-ΝΕΤ στις 31-03-2014.
Όταν χρησιμοποιούμε σε τέτοιες περιπτώσεις τη λέξη ειδικά, αναφερόμαστε πρώτα στο γενικό και μετά στο ειδικό.
Το ορθό εν προκειμένω είναι: «Ένα κλάδο χτυπημένο στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στη Θράκη».
74. «Οι θέσεις ανεργίας βλέπουμε να αυξάνονται συνεχώς».
Τοποθέτηση υποψηφίου Δημάρχου σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης στη Δέλτα-TV στις 06-05-2014.
Κατά το θέσεις εργασίας δεν μπορούμε να σχηματίσουμε αντίστοιχη έκφραση: θέσεις ανεργίας. Το λάθος είναι νοηματικό. Μπορούμε να πούμε: Η ανεργία αυξάνεται συνεχώς ή τα ποσοστά της ανεργίας αυξάνονται.
75. «Ψηφίζουμε για μια Ευρώπη που εμπεδώνει μια κοινωνία πιο ανθρώπινη».
Δήλωση πρώην πρωθυπουργού στο MEGA στις 25-05-2014.
Το εμπεδώνω δεν χρησιμοποιείται αδιακρίτως σε κάθε έκφραση που δηλώνει συνοχή, σταθερότητα ή σταθεροποίηση. Η επιλογή της λέξης είναι άστοχη σ' αυτή την έκφραση. Θα ήταν προτιμότερο να αποφευχθεί η λέξη αυτή για την κοινωνία. Αντί αυτού θα μπορούσε να ειπωθεί: «Ψηφίζουμε για μια Ευρώπη που θα δημιουργήσει μια καλύτερη συνοχή στην κοινωνία μας» ή «Η ψήφος στην Ευρώπη θα οδηγήσει τα μέλη της κοινωνίας της σε συνεκτικότερους δεσμούς» .
76. «Είναι εύκολο το νησί να το οδηγήσει κάποιος;» (εννοεί το νησί της Λήμνου).
Ερώτηση νεαρής δημοσιογράφου σε προσκεκλημένο της στη Δ.Τ. στις 27-05-2014.
«Είναι εύκολο να γυρίσει κάποιος όλο το νησί με αυτοκίνητο;» ή «Η πρόσβαση σ' όλο το νησί με αυτοκίνητο είναι εύκολη;».
77. «Μένει να το δούμε αυτό στις επόμενες εκλογές, το αν και πότε αυτές θα συμβούν».
Απογευματινό δελτίο ειδήσεων στο R-Channel στις 05-06-2014.
Οι εκλογές δεν συμβαίνουν, αλλά διεξάγονται ή γίνονται.
«Μένει να το δούμε αυτό στις επόμενες εκλογές, το αν και πότε αυτές θα διεξαχθούν (ή θα γίνουν)».
78. «Στην Ουκρανία είχαμε μια επίθεση εναντίον αγωγού φυσικού αερίου».
Μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων της Ν - T.V. στις 18-06-2014.
Επίθεση δεν γίνεται εναντίον κάποιου άψυχου. Η χρήση του εναντίον είναι άστοχη. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η πρόθεση σε ή η πρόθεση κατά.
«Είχαμε μια επίθεση σε αγωγό ...» ή καλύτερα «Δολιοφθορά σε αγωγό φυσικού αερίου είχαμε στην Ουκρανία».
79. «Εξάλλου η ΝΟΔΕ της Ν.Δ. τοποθετήθηκε στο μείζονα αυτό ζήτημα (το κλείσιμο του Ε.Ζ. Ορεστιάδας)».
Μεσονύκτιο δελτίο ειδήσεων της Δέλτα T.V. στις 14-07-2014.
Το ζήτημα είναι ουσιαστικό ουδετέρου γένους και ως εκ τούτου από το επίθετο του συγκριτικού βαθμού ο, η μείζων, το μείζον θα χρησιμοποιηθεί το ουδέτερο του επιθέτου.
«... τοποθετήθηκε στο μείζον αυτό ζήτημα...».
80. «Η μελέτη αυτή κατέστη δυνατή χάρη στη δραματική πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στις τεχνολογίες ανάλυσης αρχαίων γονιδιωμάτων...».
«Το Ελληνικό DNA...», άρθρο της 15-07-2014 στο portal athensmagazine.
Το επίθετο δραματικός χρησιμοποιείται για δυσάρεστα ή αρνητικά πράγματα ή γεγονότα. Εκτός αυτού ο συνδυασμός του με την πρόοδο εδώ είναι λανθασμένος.
Έπρεπε να ειπωθεί: «... χάρη στην τεράστια ή πολύ μεγάλη πρόοδο...».
81. «Οι ελεύθεροι επαγγελματίες κατεξοχήν πλήττονται ιδιαιτέρως ...».
Πρώην βουλευτής σε μεσημεριανή εκπομπή ενημέρωσης στο ΣΚΑΪ στις 22-07-2014.
Η πληθώρα των επιρρηματικών λέξεων δημιουργεί την αίσθηση ότι επιδιώκει να καλοπιάσει τους επαγγελματίες χωρίς να λέει επί της ουσίας τίποτα. Τo κατεξοχήν και τo ιδιαιτέρως δεν εμπεριέχουν κάποιο λάθος στη χρήση τους, αλλά δημιουργούν ανούσιο βερμπαλισμό.
Μπορούσε πιο απλά να πει: «Οι ελεύθεροι επαγγελματίες δοκιμάζονται σκληρά από τα μέτρα λιτότητας...».
82. «Η δυνατότητα να πλησιάζει ο ένας με τον άλλο».
Από τοποθέτηση προσκεκλημένου ψυχολόγου στο Θράκη-ΝΕΤ στις 31-07-2014.
Το πλησιάζω συντάσσεται με αιτιατική και όχι με εμπρόθετη έκφραση.
Ορθό: «Η δυνατότητα να πλησιάζει ο ένας τον άλλο».
83. «Έχω πολύ βαθιά σχέση με την ελληνική γλώσσα».
Τοποθέτηση προσκεκλημένης συγγραφέως στο ΣΚΑΪ στις 12-08-2014.
Θα ήταν πιο λογικό να πει: «Γνωρίζω σε βάθος την ελληνική γλώσσα».
84. «Δεν μπορεί κανείς με ένα απλό πτυχίο, ακόμη και με ένα σύνθετο πτυχίο (να κάνει καριέρα)».
Τοποθέτηση προσκεκλημένης συγγραφέως στο ΣΚΑΪ στις 12-08-2014.
Τι είναι το σύνθετο πτυχίο; Εκτός από το κανονικό πτυχίο υπάρχει και κάποιο άλλο, που συντίθεται από διαφορετικά του κανονικού στοιχεία; Ο όρος είναι αδόκιμος και άνευ νοήματος.
«Με ένα πτυχίο δεν μπορεί κάποιος να σταδιοδρομήσει σε ένα τομέα. Θα χρειαστούν και άλλα επιπρόσθετα προσόντα» θα μπορούσε να είναι μια πιο ορθή έκφραση της άποψής της.
85. «Το θέμα του ντόπινγκ έκθεσε την πατρίδα μας διεθνώς».
Προσκεκλημένος ειδικός στο θέμα της χρήσης απαγορευμένων ουσιών σε μεσημεριανή εκπομπή ενημέρωσης στο ΣΚΑΪ στις 22-08-2014.
Στην προσπάθειά μας να χρησιμοποιήσουμε τη δημοτική δημιουργούμε και τέτοιους τύπους ρημάτων. Η λέξη έκθεσε είναι κακόηχη. Eφ’ όσον είναι αόριστος, χρειάζεται η αύξηση. Χρησιμοποιούμε τον τύπο εξέθεσε. Είναι εύηχος, γραμματικά ορθός τύπος της ενιαίας ελληνικής γλώσσας.
Η λέξη ντόπινγκ (dope, doping = δίνω, λαμβάνω φάρμακα ή ναρκωτικά) είναι μια άλλη υπόθεση, που την αποδεχόμαστε χωρίς κανένα ενδοιασμό. Η υποτέλεια δεν είναι γνώρισμα μόνον της πολιτικής μας ηγεσίας. Διατρέχει τον καθένα μας και φαίνεται αυτό σε κάθε φάση της καθημερινότητάς μας.
86. «Ένα αλιευτικό σκάφος κατάφερε τους λαθρομετανάστες να τους περισυνελέξει σώους».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων στο STAR στις 23-08-2014.
Το ρήμα περισυλλέγω συντίθεται από τις προθέσεις περί + συν + λέγω = περισυλλέγω. Επομένως, στην υποτακτική του αορίστου δεν χρειάζεται η αύξηση και γι’ αυτό το ορθό είναι: «Ένα αλιευτικό σκάφος κατάφερε τους λαθρομετανάστες να τους περισυλλέξει σώους».
87. «Αλλάζει απόψε το σκηνικό του καιρού με πτώση της θερμοκρασίας έως και 10 μονάδες».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων στο STAR στις 25-09-2014.
Όταν αναφερόμαστε στη θερμοκρασία, χρησιμοποιούμε τη λέξη βαθμοί και όχι μονάδες.
«Αλλάζει απόψε το σκηνικό του καιρού με πτώση της θερμοκρασίας έως και 10 βαθμούς».
88. «... ο τερματοφύλακας της Νοτίας Αφρικής».
Τηλεπαρουσιάστρια στο βραδινό δελτίο ειδήσεων στο STAR στις 27-10-2014.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε δύο επιλογές: ή κρατούμε την αρχαιότροπη κλίση (ο, η νότιος, το νότιο) ή επιλέγουμε την κλίση της δημοτικής (ο νότιος, η νότια, το νότιο).
«...ο τερματοφύλακας της Νοτίου Αφρικής ή ...ο τερματοφύλακας της Νότιας Αφρικής».
89. «... η βελτίωση των υπάρχοντων υποδομών».
Κεντρικό δελτίο ειδήσεων της Θράκη-ΝΕΤ στις 07-11-2014.
Όταν χρησιμοποιούμε τη μετοχή στη γενική πληθυντικού τονίζουμε την παραλήγουσα. Πρέπει κάποιος να πει: των υπαρχόντων.
Το λάθος όμως βρίσκεται στην αντιστοιχία με τις υποδομές, που είναι θηλυκού γένους και άρα θα χρησιμοποιηθεί η μετοχή στη γενική πληθυντικού του θηλυκού γένους.
Το ορθό είναι: «... η βελτίωση των υπαρχουσών υποδομών».
90. «Θα μείνουμε ακόμη μια μέρα στο Παρίσι για να κάνουμε το review».
Δήλωση Υπουργού Οικονομικών στο βραδινό κεντρικό δελτίο ειδήσεων στο ΣΚΑΪ στις 25-11-2014.
Οι Έλληνες λέμε επανεξέταση. Πιστεύουμε πως αυτό ήθελε να πει και ο υπουργός. Το review μπορεί να δηλώνει επανεξέταση, επανάληψη, ανασκόπηση ή επιθεώρηση ή και κριτική. Η ελληνική γλώσσα έχει όλες τις λέξεις για να δηλώσουμε με ακρίβεια αυτό που σκεφτόμαστε.
91. «Εμείς θα παλέψουμε για τη ρήξη και την ανατροπή, όπως έχουμε ανακηρύξει».
Τοποθέτηση πολιτευτή σε απογευματινή εκπομπή ενημέρωσης στο ΑΡΤ στις 17-12-2014.
Το ορθό είναι: «… όπως έχουμε διακηρύξει ή όπως έχουμε εξαγγείλει ή, πιο απλά, όπως έχουμε πει».
92. «Ο Γιώργος … θα μας πει τώρα περισσότερες πληροφορίες».
Παρουσιάστρια στο κεντρικό μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων της ΝΕΡΙΤ στις 21-12-2014.
Το ορθό είναι: «… θα μας δώσει περισσότερες πληροφορίες».
Θα είχε κάποιο νόημα η χρήση του ρήματος πει, μόνον αν χρησιμοποιούσε τις πληροφορίες με το οριστικό άρθρο, δηλαδή «Ο Γιώργος … θα μας πει τώρα τις πληροφορίες».
93. «Ο σωθών σωθήτω».
Έκφραση προσκεκλημένου σε απογευματινή ψυχαγωγική εκπομπή του ALPHA στις 10-01-2015.
Το ορθό είναι: «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Αυτός που σώζει τον εαυτό του ας (θα) σωθεί.
Η έκφραση αποδίδεται στο μαντείο των Δελφών ως χρησμός, που δόθηκε στους ανησυχούντας περί της τύχης τους Αθηναίους κατά την περσική εκστρατεία του 480 π.Χ.
94. «Έδιναν εντολές από πακιστανικά κινητά».
Εκφωνήτρια μεσημβρινού δελτίου ειδήσεων της ΝΕΡΙΤ στις 19-01-2015.
Το επίθετο πακιστανικός έχει μεγάλη ασάφεια. Μπορεί να δηλώνει ότι τα κινητά είναι κατασκευασμένα στο Πακιστάν (πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει) ή να δηλώνει πως τα κινητά ήταν ιδιοκτησία κάποιων Πακιστανών (το οποίο θεωρείται και πιο λογικό).
Έτσι το ορθό θα ήταν να πει: «Έδιναν εντολές από κινητά Πακιστανών». Μπορεί να σημαίνει, επίσης, ότι τα κινητά είναι δηλωμένα στο Πακιστάν.
95. «Πόσα διεκδίκησε; Μηδέν στο πηλήκιο».
Τοποθέτηση πρώην πρωθυπουργού σε βραδινή ενημερωτική πολιτική εκπομπή στον ΣΚΑΪ στις 19-01-2015.
Το πηλήκιον (πηλήκιο) είναι το καπέλο, ιδίως στρατιωτικό ή μαθητικό. Το πηλίκον (πηλίκο) είναι το αποτέλεσμα από μια πράξη διαίρεσης. Η φράση: «Μηδέν εις το πηλίκον» σημαίνει αποτυχία ή ότι μια συζήτηση δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.
Έτσι το ορθό θα ήταν ο ομιλών να πει: «Πόσα διεκδίκησε; Μηδέν στο πηλίκο».
96. «Θέλω να ενωθεί πολύ καλά το γάλα μαζί με τα αυγουλάκια!».
Παρουσιάστρια σε απογευματινή εκπομπή μαγειρικής στην TVS στις 12-01-2015.
Η λέξη μαζί αποτελεί πλεονασμό και δεν χρειάζεται.
Έτσι το ορθό είναι: «Θέλω να ενωθεί πολύ καλά το γάλα με τα αυγουλάκια!».
97. «… επί τη βάση της τρέχουσας συμφωνίας».
Εφημερίδα «Τα Νέα», ηλεκτρονική έκδοση της 20-01-2015.
Η πρόθεση επί συντάσσεται με δοτική για να δηλώσει όρο ή προϋπόθεση και έτσι θα πρέπει να έχουμε τη δοτική της λέξεως η βάσις, της βάσεως, τη βάσει…
Το ορθό, λοιπόν, είναι: «… επί τη βάσει της τρέχουσας συμφωνίας».
98. «… γνώριζε την κατάσταση της χώρας, όπου θα παραλάμβανε».
Τοποθέτηση δημοσιογράφου σε ενημερωτική βραδινή πολιτική εκπομπή του «Ε» στις 17-03-2015.
Το όπου ως τοπικό επίρρημα δεν χρησιμοποιείται για να δηλωθεί αντικείμενο του ρήματος. Θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η αναφορική αντωνυμία την οποία ως αντικείμενο του ρήματος σε αιτιατική ή η αναφορική αντωνυμία που.
Το ορθό, επομένως, είναι: «… γνώριζε την κατάσταση της χώρας, την οποία ( ή που) θα παραλάμβανε».
99. «Όλο αυτό που έκαναν ήταν σάτυρα».
Υπότιτλος σε ανταπόκριση από εκπομπή γερμανικού τηλεοπτικού σταθμού στο κεντρικό βραδινό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ στις 19-03-2015.
Η λέξη σάτυρα είναι καθαρά ελληνική λέξη και συνδέεται με το σατυρικό δράμα (από τον χορό των Σατύρων), το οποίο διδάσκονταν μετά από μία τριλογία δράματος (τραγωδίες) για να εκτονωθούν οι θεατές από τα δυσάρεστα συναισθήματα, που ένιωσαν κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων δραμάτων. Η εύθυμη διάθεση και το γέλιο δεν προέρχονταν από τις βωμολοχίες και τα λεκτικά χοντροκομμένα αστεία των ηθοποιών. Το γέλιο πήγαζε από τις κινήσεις και την αμφίεση είτε του χορού είτε των ηθοποιών και αυτή είναι η διαφορά του σε σχέση με το μεταγενέστερο ρωμαϊκό γραμματειακό είδος, που λέγεται σάτιρα.
Σήμερα στην Ελλάδα και σ’ όλον τον κόσμο δεν υπάρχει σάτυρα με τη στοχοθεσία και τη μορφή του αρχαίου ελληνικού σατυρικού δράματος. Υπάρχει αντίθετα η σάτιρα, με την έννοια ότι ο ηθοποιός προκαλεί στους θεατές το γέλιο με βωμολοχίες και με χοντροκομμένα αστεία. Αυτή η σάτιρα μπορεί να συσχετιστεί ως προς ένα μέρος (ως προς τις βωμολοχίες και λεκτικές επιθέσεις σε πρόσωπα) μόνον με την αρχαία κωμωδία.
Το ορθό, επομένως, είναι: «Όλο αυτό που έκαναν ήταν σάτιρα».
100. «… η ενεργειακή δύναμη επικοινωνεί τη σοβαρότητα των προθέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών».
Από άρθρο σε γνωστό ηλεκτρονικό περιοδικό στις 06-03-2015.
Το ρήμα επικοινωνώ στην ελληνική γλώσσα συντάσσεται με την πρόθεση με. Οι περισσότεροι γνωρίζουν τη σύνταξη στα Αγγλικά, στην οποία το contact συντάσσεται με αιτιατική. Για την ελληνική γλώσσα όμως η χρήση αυτής της σύνταξης με αιτιατική δεν έχει κανένα νόημα και ο λόγος είναι ακατανόητος.
Το ορθό, λοιπόν, είναι: «…η ενεργειακή δύναμη επικοινωνεί με τη σοβαρότητα των προθέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών».
101. «... είναι και το ζήτημα που μπαίνει για τα εργασιακά».
Από την ενημέρωση του κυβερνητικού εκπροσώπου προς τους δημοσιογράφους, ΝΕΡΙΤ στις 25-05-2015.
Το ρήμα μπαίνει έχει μεγάλη ασάφεια και αοριστία. Θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ένα άλλο ρήμα ή μια άλλη έκφραση.
Ορθότερο θα ήταν να πει: «... είναι και το ζήτημα που τίθεται για τα εργασιακά».
102. «το Μπράσελς γκρουπ (Brussels group) αποφάσισε...».
Τοποθέτηση βουλευτή κόμματος αντιπολίτευσης σε ενημερωτική εκπομπή του Alpha στις 27-05-2015.
Γλωσσομιγαδικός λόγος. Η ελληνική γλώσσα, επειδή είναι «λόγος», τσακίζει κόκκαλα. Αν ο πολιτικός έλεγε «η ομάδα των Βρυξελλών αποφάσισε...», οι συνειρμοί, που θα δημιουργούνταν στους ακροατές για τη γραφειοκρατική ελίτ των Βρυξελλών, θα ήταν αρνητικοί και γι’ αυτό προσπαθεί να εξωραΐσει την εικόνα του με τη χρησιμοποίηση της λέξεως γκρουπ, που παραπέμπει σε κάτι αθώο, όπως π.χ. ένα εκδρομικό γκρουπ.
Τέτοιες λέξεις εξωραϊσμού χρησιμοποιούνται κατά κόρον από βουλευτές και υπουργούς ή υπουργεία, για να παραποιούν τις καταστάσεις και τα πράγματα. Παράδειγμα χαρακτηριστικό το σύστημα taxisnet (tax: φόρος). Τι αθώα και καλή λέξη, αφού παραπέμπει ηχητικά στη λέξη τάξη! Πόσο αρνητικό, όμως, θα ήταν το αποτέλεσμα, αν το σύστημα ονομαζόταν forosnet;
Στη παρούσα ιστοσελίδα γράφουμε για τον γλωσσομιγαδικό λόγο και δεν χρειάζονται εδώ άλλα περιττά σχόλια.
Ο βουλευτής έπρεπε να πει: «η ομάδα των Βρυξελλών αποφάσισε...», που δεν είναι ηχητικά ενοχλητικό και κυρίως επειδή θα τον καταλάβαιναν όλοι οι Έλληνες ψηφοφόροι του.
103. «... με τη συμμετοχή πολύ κόσμου».
Τοποθέτηση εκδότη σε εκπομπή ενημέρωσης της ΝΕΡΙΤ στις 02-06-2015.
Το επίθετο πολύς σύμφωνα με τη νεοελληνική γραμματική στερείται γενικής στο αρσενικό και ουδέτερο γένος. Αντιθέτως, η αρχαία ελληνική γραμματική έχει γενική και στα δύο γένη, που είναι ο τύπος: του πολλού. Στην περίπτωση της παραπάνω έκφρασης ο τύπος πολύ δεν έχει καμία θέση ως γενική, παρ’ ότι λέγεται από τους περισσότερους και τείνει να γίνει (λανθασμένα) κανόνας.
Το ορθό θα ήταν να έλεγε: ... με τη συμμετοχή πολλού κόσμου. Η έκφραση αυτή, όμως, είναι αδόκιμη. Ως εκ τούτου θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί κάποιο άλλο επίθετο ή κάποια άλλη έκφραση.
Το ορθό, λοιπόν, θα ήταν: «...με τη συμμετοχή αρκετού κόσμου» ή «... με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου» ή «...με τη συμμετοχή κόσμου», αφού στο κόσμος εμπεριέχεται το πολύ.
Άλλη ορθή έκφραση: Στην εκδήλωση «... συμμετείχε πολύς κόσμος» ή «... ο κόσμος που ήρθε ήταν πολύς».
104. «Η οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια εισβάλλει στη ζωή των νέων ανθρώπων».
Παρουσιάστρια στο βραδινό δελτίο ειδήσεων τοπικού τηλεοπτικού σταθμού στις 20-06-2015.
Η κρίση είναι αποτέλεσμα ενεργειών ή χειρισμών από ανθρώπους και επομένως έχει συνέπειες ή παρενέργειες. Το ρήμα εισβάλλει δεν έχει καμία σχέση με την κρίση και η χρήση του φανερώνει χάσματα λογικής.
Το ορθό, λοιπόν, θα ήταν: «Η οικονομική κρίση έχει παρενέργειες (ή συνέπειες) και στη ζωή των νέων ανθρώπων».
105. «... εδώ στο 1728 εκλογικό τμήμα ...».
Από ρεπορτάζ δημοσιογράφου στο μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του Mega στις 05-07-2015.
Τον αριθμό τον πρόφερε ως εξής: Στο χίλια εφτακόσια είκοσι οκτώ εκλογικό τμήμα. Στην προφορά στο συγκεκριμένο παράδειγμα έχουμε δύο επιλογές:
1. Στο χιλιοστό επτακοσιοστό εικοστό όγδοο εκλογικό τμήμα και
2. Στο εκλογικό τμήμα χίλια επτακόσια είκοσι οκτώ.
Το ορθότερο θα ήταν να πει: «... εδώ στο χιλιοστό επτακοσιοστό εικοστό όγδοο εκλογικό τμήμα».
106. «Μερικοί από αυτούς είναι ανάμεσα στους όμηρους».
Από ρεπορτάζ απογευματινής ενημερωτικής εκπομπής της ΕΤ1 στις 20-11-2015.
Δεν θα λέγαμε ποτέ την παρακάτω έκφραση: «Υπάρχουν και μερικοί ξένοι ανάμεσα σ’ αυτούς τους άνθρωπους».
Γιατί, λοιπόν, σε μερικές λέξεις τονίζουμε την προπαραλήγουσα, ενώ όλοι ξέρουμε τον κανόνα: Όταν η λήγουσα είναι μακρά, η προπαραλήγουσα δεν τονίζεται;
Πρέπει να λέμε: των ταυτόχρονων ή των ταυτοχρόνων; των σύγχρονων ή των συγχρόνων; Γιατί δεν μπορούμε να πούμε: ταυτόχρονως ή σύγχρονως αντί του ορθού, κατ’ εφαρμογή του παραπάνω κανόνα, ταυτοχρόνως και συγχρόνως;
Παρόλο που τείνει να επιβληθεί και ο τύπος τους όμηρους, θα ήταν προτιμότερο να επιλέγεται ο τύπος τους ομήρους προς άρση και της παραμικρής ηχητικής παρανόησης ως προς την πτώση του.
107. «Θα μείνουμε εδώ για να δώσουμε τη μάχη και είμαστε καταδικασμένοι να κερδίσουμε».
Τοποθέτηση εκπροσώπου νοσοκομείων σε πρωινή ενημερωτική εκπομπή του ΣΚΑΪ στις 26-11-2015.
Το καταδικασμένοι έχει αρνητική έννοια και χρησιμοποιείται για να εκφραστεί ανάλογη αρνητική εξέλιξη ή συνέπεια. Ως σχήμα οξύμωρο δεν είναι ούτε καθιερωμένο ούτε μπορεί να γίνει αποδεκτό. Το ορθό θα ήταν:
«Θα μείνουμε εδώ για να δώσουμε τη μάχη και είμαστε αποφασισμένοι να κερδίσουμε».
108. «Τι προοιωνίζει για αυτό το θέμα;».
Ερώτηση παρουσιαστή σε ανταποκρίτρια του σταθμού σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του ΣΚΑΪ στις 15-12-2015.
Βέβαια, ο παρουσιαστής, που είναι καλός χειριστής της γλώσσας, διερωτήθηκε μονολογώντας: Προοιωνίζει ή προοιωνίζεται;
Το προοιωνίζει δεν είναι στη συγκεκριμένη έκφραση ενεργητικό ρήμα. Ο οιωνός, που είναι ένα σημάδι από δυνάμεις υπέρτερες ή μη υποκείμενες στη θέληση και τη δράση του ανθρώπου, λειτουργεί αυτόνομα και επηρεάζει μια κατάσταση.
Επομένως, το ορθό θα ήταν να πει: «Τι προοιωνίζεται για αυτό το θέμα;».
109. «Είναι πολύ ευχάριστο να έρθουν τα παιδιά μαζί με τους γονείς τους να παίξουν δραστηριότητες».
Έκκληση της εκπροσώπου μιας χριστουγεννιάτικης εκδήλωσης στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ-1 στις 24-12-2015.
Το νοηματικό λάθος βρίσκεται στο παίζω δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες από τη φύση τους περιέχουν κίνηση και δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τέτοια έκφραση.
Το ορθό θα ήταν να πει: «Είναι πολύ ευχάριστο να έρθουν τα παιδιά μαζί με τους γονείς τους να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες (ή ...να κάνουν δραστηριότητες)».
110. «Ασφαλιστικές δικλίδες και μάχη για το ασφαλιστικό».
Πρωτοσέλιδο στην «Εφημερίδα των Συντακτών» της 30-12-2015.
Εξ αιτίας της γραφής της λέξεως δικλίδες προκλήθηκε μια διαμάχη για το αν η λέξη δικλίδα γράφεται με -ι ή -ει στη συλλαβή -κλι.
Η λέξη δικλίς, -δος είναι η πρωτογενής, προέρχεται εκ του κλίνω και σημαίνει σήμερα βαλβίδα. Απαντάται στον Όμηρο (Οδύσσεια β. 345, ρ. 268, Ιλιάδα Μ. 455 - πύλας ... δικλίδας ὑψηλάς) και χρησιμοποιούνταν στον πληθυντικό αριθμό ως επίθετο μετά των θυρών, πυλών και σανίδων για να δηλώσει τα διπλά φύλλα των θυρών, των πυλών και των σανίδων.
Η λέξη δίκλεις, -ειδος προέρχεται εκ του κλείω και εσήμαινε διπλά κλεισμένος. Σήμερα, η λέξη δικλείδα σημαίνει βαλβίδα.
Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, είτε γράψουμε τη λέξη δικλίδα με -ι είτε με -ει δεν υπάρχει κανένα λάθος, αφού και στις δύο περιπτώσεις δίνουμε μεταφορικά ένα και το αυτό νόημα, δηλαδή σύστημα με το οποίο ελέγχεται μια κατάσταση και συγκρατείται στα επιθυμητά όρια.
111. «Μπορείτε να μου πείτε, κύριε, ποιο είναι το πλαν έι;».
Ερώτηση βουλευτή της μείζονος αντιπολίτευσης προς κυβερνητικό βουλευτή σε βραδινή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης της ΕΤ1 στις 05-01-2016.
Ο κυβερνητικός βουλευτής απάντησε: «Μπορώ να σας πω, κύριε, ποιο είναι το πλαν έι»!
Οι δύο αυτοί πολιτικοί προφανώς υποτιμούν το εύηχο και κατανοητό από όλους ελληνικό «σχέδιο πρώτο ή σχέδιο Α» και προτιμούν το κακόηχο plan A.
112. «Με το μάθημα της έκθεσης σηκώθηκε σήμερα η αυλαία των πανελληνίων εξετάσεων».
Παρουσιάστρια στο βραδινό δελτίο ειδήσεων του STAR στις 16-05-2016.
Η παρουσιάστρια ή η συντάκτρια των ειδήσεων μπορεί να πηγαίνει σε θέατρο, στο οποίο η αυλαία να σηκώνεται, αλλά στα θέατρα παλαιότερα η αυλαία άνοιγε ταυτόχρονα προς τα δεξιά και τα αριστερά. Γι’ αυτό το ορθό θα ήταν να πει: «Με το μάθημα της έκθεσης άνοιξε η αυλαία των πανελληνίων εξετάσεων».
113. «Ειδική κατηγορία φαρμάκων που θα πωλούνται στα πολυκαταστήματα προβλέπει το πολυνομοσχέδιο, όπου ψηφίστηκε στη Βουλή».
Παρουσιάστρια στο βραδινό δελτίο ειδήσεων τοπικού τηλεοπτικού σταθμού στις 23-05-2016.
Το όπου είναι τοπικό επίρρημα και δεν χρησιμοποιείται στη θέση υποκειμένου ενός ρήματος. Το ρήμα ψηφίστηκε χρειάζεται υποκείμενο, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το πολυνομοσχέδιο, το οποίο για να μην επαναληφθεί αντικαθίσταται από την αναφορική αντωνυμία το οποίο ή που.
Γι’ αυτό η παραπάνω έκφραση έπρεπε να διαμορφωθεί ως εξής: «Ειδική κατηγορία φαρμάκων που θα πωλούνται στα πολυκαταστήματα προβλέπει το πολυνομοσχέδιο, το οποίο (ή που) ψηφίστηκε στη Βουλή».
114. «Ωστόσο κρατάνε ένα οπσιόν...».
Ρεπόρτερ στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του MEGA στις 16-06-2016.
Πόσοι ακροατές, άραγε, καταλαβαίνουν τη λέξη οπσιόν ή οψιόν (option = επιλογή); Ο ελληνικός λόγος θα μπορούσε να είναι: «Ωστόσο κρατάνε μία επιλογή (ή μία εναλλακτική πρόταση)...».
115. «Είναι όλα μάνιουαλ».
Απάντηση πολιτικού στον χειριστή πυροσβεστικού ελικοπτέρου, που τον ενημέρωνε για τα όργανα του πιλοτηρίου. Βραδινό δελτίο του STAR στις 17-06-2016.
Στα ελληνικά η φράση αυτή, με αλλαγή της κακόηχης ξένης λέξης μάνιουαλ (manual = χειροκίνητος), θα διαμορφωνόταν ως εξής: «Είναι όλα χειροκίνητα».
116. «Ο πολύς κόσμος (της Ευρώπης) είναι συμπαθής με την Ελλάδα».
Τοποθέτηση καθηγητή Φιλοσοφίας, που επιχειρηματολογούσε υπέρ της παραμονής της Αγγλίας στην Ευρώπη, μιλώντας σε ελληνικό τηλεοπτικό κοινό (!), σε βραδινή ενημερωτική εκπομπή του ART στις 22-06-2016.
Το συμπαθής έχει διάφορες έννοιες και νοηματικές αποχρώσεις αναλόγως πώς θα το χρησιμοποιήσουμε. Στην παραπάνω έκφραση εννοείται ότι οι ευρωπαίοι πολίτες συμπάσχουν (συν + πάσχω = παθαίνω τα ίδια, έχω τα ίδια αρνητικά παθήματα) με τους Έλληνες πολίτες. Το νόημα, όμως, που ήθελε να μεταδώσει ήταν ότι μόνον οι ηγέτες της Ε.Ε. τάσσονται εχθρικά προς την Ελλάδα και ότι ο πολύς κόσμος τρέφει μια συμπάθεια (= φιλική διάθεση) προς τους Έλληνες. Οπότε, ένας γνώστης και αρχαίων ελληνικών, δεν θα εκφραζόταν έτσι, αλλά θα έλεγε: «Οι ευρωπαίοι πολίτες, αντίθετα με τους ηγέτες τους, τρέφουν μεγάλη συμπάθεια για τους Έλληνες ή ... έχουν φιλικά αισθήματα συμπαράστασης για τους Έλληνες».
117. «Σύνδεση τώρα με την Κίνα για να δούμε περισσότερες πληροφορίες και ενημέρωση από τον ανταποκριτή μας ...».
Μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ στις 06-07-2016.
Οι πληροφορίες δεν βλέπονται. Μεταδίδονται, μεταφέρονται. Ως εκ τούτου, για να γίνουν οι λέξεις «λόγος», πρέπει να συνδυάζονται με κανόνες λογικής και όχι με την επιφανειακή τους μεταφορά.
Η παραπάνω φράση θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί, ώστε να χρησιμοποιηθεί αλλιώς η λέξη πληροφορίες. Ωστόσο, αν θέλουμε να κρατήσουμε το ίδιο τυπολογικό, θα έπρεπε η εκφωνήτρια ή ο συντάκτης της να πει: «Σύνδεση τώρα με την Κίνα για να έχουμε περισσότερες πληροφορίες και ενημέρωση από τον ανταποκριτή μας ...».
118. «Το μοναστήρι της Παναγίας επανδρώθηκε με 43 μοναχές».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων τοπικού τηλεοπτικού σταθμού στις 14-08-2016.
Όταν τα στελέχη ενός οργανισμού ή μιας υπηρεσίας είναι άνδρες, τότε λέμε επανδρώθηκε. Όταν τα στελέχη είναι μεικτά ή πολύ περισσότερο γυναίκες, τότε λέμε στελεχώθηκε. Επομένως η παραπάνω φράση έπρεπε να διαμορφωθεί ως εξής: «Το μοναστήρι της Παναγίας στελεχώθηκε με 43 μοναχές».
119. «Από το 2015 κάναμε φόκους στους ανθρώπους που είχαν ανάγκη».
Εκπρόσωπος ΜΚΟ για τους πρόσφυγες σε πρωινή ενημερωτική εκπομπή του ΣΚΑΪ στις 06-09-2016.
Η γνωστή συστηματική κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας, κυρίως μέσω των ΜΜΕ, από γλωσσομιγάδα Ελληνίδα. Πόσοι Έλληνες καταλαβαίνουν την ανωτέρω φράση, αν δεν γνωρίζουν τη σημασία της λέξεως focus (= εστίαση, επικέντρωση); Η γλωσσομιγάς Ελληνίδα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όλες τις εύηχες και κατανοητές στο ελληνικό κοινό λέξεις, λέγοντας: «Από το 2015 κάναμε επικέντρωση (ή επικεντρωθήκαμε ή εστιάσαμε το ενδιαφέρον μας) στους ανθρώπους που είχαν ανάγκη».
120. «Όταν ακούει κανείς τον Υπουργό Οικονομικών με αυτή τη νεανική ζέση, νιώθει την αντίληψη...».
Εκπρόσωπος της Μείζονος Αντιπολίτευσης κατά την ομιλία του στη Βουλή στις 28-09-2016.
Την αντίληψη δεν την νιώθει κανείς, την έχει ή την αποκτά με την παρατήρηση ή την επεξεργασία εντός του εγκεφάλου. Μόνον τα αισθήματα ή τα συναισθήματα, που αφορούν το συναισθηματικό μέρος του ανθρώπου, μπορεί να νιώσει.
Το ορθό, επομένως, θα ήταν: «Όταν ακούει κανείς τον Υπουργό Οικονομικών με αυτή τη νεανική ζέση, έχει την αντίληψη... (ή αντιλαμβάνεται...)».
121. «Τα μαθήματα λαμβάνουν μέρος στην αίθουσα του Γυμναστηρίου».
Από διαφημιστικό φυλλάδιο.
Λαμβάνω μέρος σημαίνει συμμετέχω, λαμβάνω χώρα σημαίνει γίνομαι, πραγματοποιούμαι, διεξάγομαι.
Έτσι, λοιπόν, το ορθό, είναι: «Τα μαθήματα λαμβάνουν χώρα στην αίθουσα του Γυμναστηρίου ή (... γίνονται ή ... πραγματοποιούνται ή ... διεγάγονται».
122. «Μην αναφέρεστε σε προσωπικά βιώματα».
Έκκληση του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης στον Πρωθυπουργό κατά τη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής στις 28-09-2016.
Τα βιώματα είναι προσωπικά παθήματα και ως εκ τούτου το προσωπικά είναι πλεονασμός.
Το ορθό: «Μην αναφέρεστε σε βιώματά μου ή (... σε προσωπικά στοιχεία)».
123. «Οι δε αποφάσεις των κοινών συνεδριάσεων των υπουργών, όπως και των Συνόδων Κορυφής, γίνονται επί την βάση των συμφερόντων της κάθε ισχυρής, κυρίως, χώρας»
Από άρθρο σε γνωστό ηλεκτρονικό περιοδικό στις 14-07-2016 με τίτλο: Γιατί θα αποτύχει η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση.
Η έκφραση επί τη βάσει είναι τυποποιημένη από την αρχαία ελληνική. Η πρόθεση επί συντάσσεται με δοτική και, δεδομένου ότι η λέξη βάσις στα αρχαία ελληνικά είναι τριτόκλιτο ουσιαστικό, θα ακολουθηθεί η ανάλογη πτώση, δηλαδή τη βάσει.
Το ορθό, λοιπόν, είναι: «Οι δε αποφάσεις των κοινών συνεδριάσεων των υπουργών, όπως και των Συνόδων Κορυφής, γίνονται επί τη βάσει των συμφερόντων της κάθε ισχυρής, κυρίως, χώρας».
124. «Πόσο μπορεί να ζήσει μια κοινωνία, κόβουσα συνέχεια συντάξεις;».
Από ομιλία αρχηγού πολιτικού κόμματος της ελάσσονος αντιπολίτευσης στη Βουλή στις 17-11-2016.
Υπάρχει ανάμειξη τύπων της αρχαίας ελληνικής ή καθαρεύουσας με την κοινή νεοελληνική. Χρησιμοποιείται τύπος της αρχαίας ελληνικής ή καθαρεύουσας για μια λέξη της δημοτικής. Στην αρχαία ελληνική ή καθαρεύουσα ο τύπος είναι κόπτω και η μετοχή, που θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί, είναι κόπτουσα.
Στη δημοτική δεν χρησιμοποιούμε μετοχή αυτού του είδους, αλλά αναλύουμε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση: όταν κόβει, εάν κόβει κ.λπ.
Το ορθό: «Πόσο μπορεί να ζήσει μια κοινωνία, όταν (εάν) κόβει συνέχεια συντάξεις;».
125. «Το συνέδριο των Δημαρχών».
Σχολιαστής σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του «Ε» στις 02-12-2016.
Όταν ένα όνομα είναι προπαροξύτονο δεν τονίζεται στη γενική πληθυντικού στη λήγουσα. Δεν μπορούμε να πούμε λ.χ. των ανθρωπών, των συγχρονών κ.λπ.
Οι μαθητές που παρακολουθούν την εκπομπή και ίσως έχουν ως πρότυπο τον συγκεκριμένο σχολιαστή μαθαίνουν λανθασμένα εκφράσεις τέτοιου είδους και μένουν χαραγμένες στη μνήμη τους ως σωστές, επειδή το είπε ο τάδε διαπρεπής της T.V.
Το ορθό: «Το συνέδριο των Δημάρχων».
126. «... ένα αυτοκίνητο με διπλό χαρακτήρα...»
Διαφήμιση αυτοκινήτου σε μεσημεριανή εκπομπή του ΣΚΑΪ στις 17-02-2017.
Χαρακτήρα έχουν μόνον οι άνθρωποι. Τα αυτοκίνητα έχουν (τεχνικά) χαρακτηριστικά.
Έτσι, η παραπάνω φράση θα μπορούσε να διαμορφωθεί ως εξής: «... ένα αυτοκίνητο με χαρακτηριστικά διπλής λειτουργίας ...».
127. «Επιστήνουν την προσοχή στις ομοιότητες μεταξύ της Γεννήσεως και του κατακλυσμού της Βαβυλώνας με την Βίβλο».
Από το βιβλίο Paul de Parrie - Mary Pride, Οι αρχαίες αυτοκρατορίες της Νέας Εποχής, (Μετ. Μέλλιος Καλισθένης), Στερέωμα, χ.ο., χ.χ., σ. 20.
Έκφραση επιστήνω την προσοχή δεν υπάρχει. Στην προσπάθεια να «δημοτικοποιήσουμε» εκφράσεις της καθαρεύουσας ή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας υποπίπτουμε σε νοηματικά λάθη.
Υπάρχει το αρχαίο ελληνικό ρήμα εφίσταμαι και το μεταγενέστερο εφιστάνω. Από αυτά προέρχεται η έκφραση εφιστώ την προσοχή, που σημαίνει ειδοποιώ κάποιον να προσέξει.
Έτσι το ορθό στην παραπάνω έκφραση είναι: «Εφιστούν την προσοχή στις ομοιότητες μεταξύ της Γεννήσεως και του κατακλυσμού της Βαβυλώνας με την Βίβλο».
128. «Ο διεθνής οργανισμός υγείας camelot μετά τριάντα χρόνια παρουσίας του στην ελληνική αγορά ...».
Διαφήμιση που προβάλλεται επανειλημμένα στο τηλεοπτικό δίκτυο «Ε».
Προφορικά, όπως εκφωνείται δηλαδή, υπάρχει ασάφεια νοηματική. Η μία περίπτωση είναι να θεωρήσουμε πως ο εκφωνητής θέλει να πει ότι ο οργανισμός έχει παρουσία περισσότερα από τριάντα χρόνια στην Ελλάδα, οπότε έπρεπε να πει: «Ο διεθνής οργανισμός υγείας camelot μετά από τριάντα χρόνια παρουσίας του στην ελληνική αγορά ...».
Η δεύτερη εκδοχή είναι πως ο εκφωνητής θέλει να πει πως ο οργανισμός έχει τριάντα χρόνια (ακριβώς) παρουσία στην Ελλάδα, οπότε έπρεπε να πει: «Ο διεθνής οργανισμός υγείας camelot με τα τριάντα χρόνια παρουσίας του στην ελληνική αγορά ...».
129. «Άλλα (ασθενοφόρα) έχουν βανδαλιστεί, για να λειτουργήσουν τα υπόλοιπα (ασθενοφόρα)».
Ρεπορτάζ για τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ στο βραδινό δελτίο του STAR στις 27-03-2017.
Ο βανδαλισμός ή το ρήμα βανδαλίζω δεν χρησιμοποιείται αδιακρίτως για κάθε είδους καταστροφές. Αναφέρεται μόνον για καταστροφές έργων τέχνης. Προέρχεται από του Βανδάλους, που, όταν κατέλαβαν τη Ρώμη, προχώρησαν σε εκτεταμένη καταστροφή έργων τέχνης και μνημείων της πόλης. Τα ασθενοφόρα δεν είναι έργα τέχνης. Επομένως, το ορθό θα ήταν να πει ο ρεπόρτερ: «Άλλα (ασθενοφόρα) έχουν καταστραφεί (ή έχουν υποστεί ζημιές), για να λειτουργήσουν τα υπόλοιπα (ασθενοφόρα)».
130. «Για ποιο λόγο πρέπει να ερωτάται ο συνομιλητής γι’ αυτές τις μη αναγκαίες προτάσεις εν σχέση με θέματα αυτού του είδους...».
Αριστοτέλης, Αναλυτικών υστέρων Α, Β, Κάκτος, Αθήνα, 1994, σ. 75.
Οι επιλογές στο παραπάνω κείμενο είναι δύο: ή ακολουθούμε την αρχαϊκή μορφή και γράφουμε εν σχέσει ή ακολουθούμε τη μορφή της δημοτικής και γράφουμε σε σχέση.
Επομένως το ορθό θα ήταν να γράψει κάποιος: «Για ποιο λόγο πρέπει να ερωτάται ο συνομιλητής γι’ αυτές τις μη αναγκαίες προτάσεις σε σχέση με θέματα αυτού του είδους...».
131. «Τελικά δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την είσοδο της πυρκαγιάς στο ελληνικό έδαφος».
Ρεπορτάζ για την πυρκαγιά στη γειτονική Αλβανία στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων της ΕΤ1 στις 11-08-2017.
Η είσοδος χρησιμοποιείται για ανθρώπους και όχι για έννοιες ή καταστάσεις. Το ορθό θα ήταν να πει η ρεπόρτερ:
«Τελικά δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την επέκταση (ή την εξάπλωση) της πυρκαγιάς στο ελληνικό έδαφος».
132. «...κατά την επίσκεψή του στον ιερό βράχο της Πνύκας, όπου ο Γάλλος πρόεδρος θα απευθύνει ομιλία».
Ρεπορτάζ για την επίσκεψη του Γάλλου προέδρου στην Ελλάδα στο μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του Alpha στις 06-09-2017.
Άστοχη έκφραση και αδόκιμη. Το ορθό θα ήταν να πει η ρεπόρτερ: «...κατά την επίσκεψή του στον ιερό βράχο της Πνύκας, όπου ο Γάλλος πρόεδρος θα εκφωνήσει ομιλία».
133. «... αγαπώντας τους για την αγάπη του Θεού και φερνόμενος σ’ αυτούς όπως λέει ο Θεός, θέλω να ’ναι δούλοι του Θεού όπως κι εγώ».
Μπακούνιν, Θεός και Κράτος, Κατσάνος, Θεσσαλονίκη, 1985, σ. 103.
Δεν έχουμε κανένα λόγο να «δημοτικοποιήσουμε» το ρήμα φέρομαι της αρχαίας ελληνικής σε φέρνομαι και μάλιστα να σχηματίσουμε μετοχή μέσης φωνής, που στη δημοτική την αποφεύγουμε, αφού κανονικά έπρεπε να την αναλύσουμε σε δευτερεύουσα πρόταση.
Η παραπάνω έκφραση θα ήταν προτιμότερο να είχε διατυπωθεί ως εξής: «... αγαπώντας τους για την αγάπη του Θεού και φερόμενος σ’ αυτούς όπως λέει ο Θεός, θέλω να ’ναι δούλοι του Θεού όπως κι εγώ».
134. «... είναι νόστιμο με έντονο χαρακτήρα (το αλάτι)».
Σε πληροφοριακή ετικέτα για αλάτι ροζ Ιμαλαΐων από την εταιρεία συσκευασίας του συγκεκριμένου άλατος.
Προφανώς εννοούν ότι το αλάτι έχει μία ιδιότητα, αλλά ποια μπορεί να είναι αυτή; Με τη φράση «έντονο χαρακτήρα» δεν εννοείται τίποτα. Πέρα από τη λέξη χαρακτήρας, ο προσδιορισμός έντονος πάλι δεν εξηγεί τίποτα, γιατί ο χαρακτήρας ποτέ δεν είναι έντονος. Θα μπορούσαν να πουν ότι έχει έντονη οσμή, έντονο άρωμα ή κάτι παρόμοιο.
135. «Όπως προείπα και πριν...».
Τοποθέτηση φιλοξενούμενης σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του «Ε» στις 13-02-2018.
Πρόκειται περί πλεονασμού. Το προλέγω έχει την έννοια της διατύπωσης μιας άποψης, που εκφράστηκε προηγουμένως.
Επομένως, το ορθό είναι: «Όπως προείπα...» ή «Όπως είπα και πριν...».
136. «... όταν θα το κατάφερνε, θα επιτίθονταν ξανά στην Ευρώπη με τους Σόιμπλε ...»
Άρθρο πολιτικού περιεχομένου σε ιστοσελίδα.
Το είπαμε και το ξαναλέμε: Η ελληνική γλώσσα είναι ενιαία με όλες τις μορφές της (αρχαία, καθαρεύουσα, δημοτική). Θα χρησιμοποιήσουμε εκείνον τον τύπο που εκφράζει πληρέστερα και με ευφωνία το σκεπτικό μας.
Ο παρατατικός του τίθεμαι στο γ΄ ενικό πρόσωπο είναι επετίθετο και αυτόν θα επιλέξουμε, γιατί έχει ευφωνία.
Το ορθό: «... όταν θα το κατάφερνε, θα επετίθετο (επιτίθετο) ξανά στην Ευρώπη με τους Σόιμπλε ...».
137. «Το μονοξείδιο είναι προϊόν ατελής καύσης».
Τοποθέτηση φιλοξενούμενου σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του «Ε» στις 13-02-2018.
Στην προσπάθειά του να μιλήσει κάποιος στη δημοτική υποπίπτει σε τέτοια λάθη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα κρατήσουμε την κλίση του επιθέτου στην αρχαία ελληνική.
Ορθό: «Το μονοξείδιο είναι προϊόν ατελούς καύσης».
138. «Θα συνδεθούμε τώρα με τον ανταποκριτή μας στην Πάτρα για να δούμε περισσότερες πληροφορίες».
Τηλεπαρουσιάστρια του μεσημεριανού δελτίου ειδήσεων του «ΣΚΑΪ» στις 16-02-2018.
Τις πληροφορίες δεν τις βλέπουμε, αλλά τις δεχόμαστε ή τις μεταβιβάζουμε. Ως εκ τούτου στην ανωτέρω φράση θα μπορούσαμε να πούμε: «Θα συνδεθούμε τώρα με τον ανταποκριτή μας στην Πάτρα για να έχουμε περισσότερες πληροφορίες».
139. «Είμαστε πεισμένοι ότι σήμερα δεν υπάρχει πια διαφθορά».
Συνέντευξη Υπουργού σε βραδινή ενημερωτική εκπομπή του «Ε» στις 03-03-2018.
Το ρήμα πείθομαι δημιουργεί μετοχή κατά τον αρχαιόκλιτο τρόπο και δεν απλοποιείται για χάρη της δημοτικής. Η μετοχή είναι πεπεισμένος και έτσι θα παραμείνει και στον σημερινό νεοελληνικό λόγο. Μετοχή πεισμένος δεν υπάρχει και επιπλέον στερείται ευφωνίας.
Το ορθό στην παραπάνω έκφραση είναι: «Είμαστε πεπεισμένοι ότι σήμερα δεν υπάρχει πια διαφθορά».
140. «Οικογένειες: Δημήτριου Ν... και ...».
Από προσκλητήριο γάμου.
Στις 26 Οκτωβρίου πόσοι είναι αυτοί που λένε: Σήμερα είναι του Αγίου Δημήτριου; Επομένως, θα πούμε Δημητρίου. Αν θέλουμε οπωσδήποτε να αποφύγουμε την κλίση της αρχαίας ή της καθαρεύουσας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της δημοτικής. Οπότε μπορούμε να πούμε του Δημήτρη.
Το ορθό επομένως είναι: «Οικογένειες: Δημητρίου Ν... και ...» ή «Οικογένειες: Δημήτρη Ν... και ...».
141. «Θεωρείται επ’ Αορίστου».
Σε σφραγίδα θεώρησης βιβλιαρίου ασθενείας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Το Αορίστου (χρόνου) δεν υπάρχει κανένας λόγος να γράφεται με κεφαλαίο. Το πρόβλημα όμως βρίσκεται στη γενική. Η πρόθεση επί συντάσσεται και με γενική και με αιτιατική για να δηλώσει χρόνο, αλλά με διαφορετικό νόημα. Λέμε π.χ. «ἐπί τῶν Τριάκοντα Τυράννων», επί Τουρκοκρατίας, επί κατοχής, «Μηδεμία συμφορά γεγένηται ἐπί τῆς ἐμῆς βασιλείας» και εννοούμε κατά τη διάρκεια ...
Για να δηλώσουμε πάλι χρόνο, λέμε: «Οἱ Ἕλληνες ἐμάχοντο ἐπί δέκα ἔτη ἐν Τροίᾳ», «Λακεδαιμόνιοι οὐκ ἐπί πολύ τάς διώξεις ποιοῦνται», «Ἐδῂουν τήν γῆν ἐπί δύο ἡμέρας». Στα παραδείγματα αυτά δηλώνουμε χρόνο με διαφορετική έννοια από ό,τι πριν. Εννοούμε στο πρώτο παράδειγμα ...για διάστημα δέκα ετών, και ...όχι για πολύ διάστημα στο δεύτερο παράδειγμα.
Στη φράση «επ’ αόριστον (χρόνον)» θα δηλώσουμε τη χρονική διάρκεια χρήσης του βιβλιαρίου, δηλαδή για πάντα και αυτή νομίζω πως είναι η ορθή σύνταξη.
142. «Με μπόλικη προσπάθεια...».
Από ομιλία αρχηγού κόμματος της ελάσσονος αντιπολίτευσης στη Βουλή για την ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση στις 16-01-2019.
Πολλά στελέχη κομμάτων στην προσπάθειά τους να φανούν ότι είναι με το λαό δεν διστάζουν να κακοποιούν την ελληνική γλώσσα.
Το επίθετο μπόλικος είναι πράγματι της δημοτικής, το χρησιμοποιούν κάποιοι άνθρωποι του λαού, αλλά έχουν ένα αυθόρμητο γλωσσικό αισθητήριο και δεν το χρησιμοποιούν αδιακρίτως όπως τύχει. Λέμε λ.χ. έχουμε μπόλικο ψωμί, τρώω μπόλικο τυρί, έφαγα μπόλικο χαλβά κ.τ.τ. Στις εκφράσεις αυτές το μπόλικο έχει κατά βάση την έννοια του πολύς.
Μπορούμε να πούμε πολλή προσπάθεια, μεγάλη προσπάθεια και αντίθετα μικρή προσπάθεια, λίγη προσπάθεια, προσπάθησα πολύ κ.λπ. Δεν θα πούμε ποτέ προσπάθησα μπόλικα.
Επομένως, καλό θα ήταν να χρησιμοποιούμε τις λέξεις με τον δόκιμο τρόπο τους χωρίς να ενοχλούμαστε αν είναι της αρχαίας ελληνικής, της καθαρεύουσας ή της δημοτικής, γιατί η ελληνική γλώσσα είναι ενιαία και αδιαίρετη και επιλέγουμε τις λέξεις εκείνες που μπορούν να αποτυπώσουν καλύτερα τη σκέψη μας.
Το ορθό: «Με μεγάλη (πολλή) προσπάθεια...»
143. «Παίρνουν εντολή να ανοίξουν σπίτι στα Εξάρχεια, όπου άνηκε στον προμηθευτή».
Από ρεπορτάζ στο μεσημεριανό δελτίο του ΣΚΑΪ στις 05-04-2019.
Στην ανωτέρω φράση υπάρχουν δύο λάθη. Το όπου αναφέρεται άστοχα, γιατί χρειαζόμαστε υποκείμενο του ανήκε και ως εκ τούτου έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η αναφορική αντωνυμία το οποίο. Το ρήμα ανήκω (ἀνά και ἥκω) ως υπερσυντέλικος του ελλειπτικού ρήματος ἥκω τονίζεται στην παραλήγουσα (ἀνῆκον, ἀνῆκες, ἀνῆκε, ἀνήκομεν, ἀνήκετε, ἀνῆκον).
Το ορθό: «Παίρνουν εντολή να ανοίξουν σπίτι στα Εξάρχεια, το οποίο ανήκε στον προμηθευτή».
144. «Προσκεκλημένες ομιλίες».
Από πρόγραμμα πανελληνίου συνεδρίου έτους 2019.
Λάθος νοηματικό, λάθος λογικής. Δεν υπάρχει ομιλία που να είναι προσκεκλημένη. Προσκεκλημένοι είναι οι εισηγητές ή οι ομιλητές.
Το ορθό και κατανοητό: «Ομιλίες προσκεκλημένων ομιλητών ή εισηγητών».
145. «Ακούνε όλοι αυτό το επίπεδο συζήτησης».
Από ομιλία αρχηγού πολιτικού κόμματος της ελάσσονος αντιπολίτευσης στη Βουλή. Απόσπασμα αυτής της ομιλίας της σε διαφημιστικό μήνυμα των εκλογών του 2019 για το Ευρωκοινοβούλιο. Alpha, απογευματινή εκπομπή στις 21-05-2019.
Η πολιτική αρχηγός εν τη ρύμη του λόγου της προφανώς υπέπεσε σε λάθος, γιατί θα ήθελε να πει «ακούνε όλοι τη συζήτηση αυτού του επιπέδου», αφού λογικά ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ακούει κανένα επίπεδο. Οι άνθρωποι ακούνε μόνον συζητήσεις.
146. «Οι χριστιανοί του Διδυμοτείχου προσήλθαν στο προσκύνημα της Αγίας Πέτρας, όπως αποκαλείται υπόσκαφο σπήλαιο, στο λόφο της αρχαίας Πλωτινούπολης».
Από ενημερωτικό ρεπορτάζ της Ι.Μ.Δ.Ο.Σ. της 24ης Απριλίου 2014.
Όταν μία πόλη αφιερώνεται στη γυναίκα του βασιλιά ή του αυτοκράτορα, τότε έχει κατάληξη -όπολη και όχι -ούπολη. Κατάληξη -ούπολη έχουν οι πόλεις που είναι αφιερωμένες σε άνδρα, όπως, επί παραδείγματι, Τραϊανούπολη, Αλεξανδρούπολη, Αδριανούπολη και Φιλιππούπολη.
Η Πλωτινόπολη ήταν πόλη αφιερωμένη από τον αυτοκράτορα Τραϊανό (98-117) στη γυναίκα του Πλωτίνη και ως εκ τούτου ονομάστηκε και ονομάζεται Πλωτινόπολη.
«Οι χριστιανοί του Διδυμοτείχου προσήλθαν στο προσκύνημα της Αγίας Πέτρας, όπως αποκαλείται υπόσκαφο σπήλαιο, στο λόφο της αρχαίας Πλωτινόπολης».
Θα ήταν, επίσης, προτιμότερο να επιλεγεί το επίθετο υπόσκαπτο αντί του αντίστοιχου υπόσκαφο. Και τα δύο είναι ορθά ως προς τη χρήση και τη σημασία τους, αλλά το υπόσκαπτο παραπέμπει ευθέως στο σκάπτω από το οποίο προέρχεται.
147. «Συνδεόμαστε τώρα με τον εκπρόσωπο της εταιρείας μας για να δούμε περισσότερα τι θα δούμε στις 7:00΄ το απόγευμα για το exit poll».
Από το μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ της 26ης Μαΐου 2019.
Ο εκπρόσωπος της εταιρείας δεν μας έδειξε κάτι να δούμε. Μας ενημέρωσε προφορικά τι θα δούμε το απόγευμα. Επομένως, η φράση «για να δούμε» ήταν λανθασμένη και παραπλανητική.
«Συνδεόμαστε τώρα με τον εκπρόσωπο της εταιρείας μας για να ακούσουμε περισσότερα τι θα δούμε στις 7:00΄ το απόγευμα για το exit poll».
148. «Το ξαφνικό μπουρίνι κατάφερε και δημιούργησε αρκετά προβλήματα στην Αττική».
Από το μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ της 12ης Ιουνίου 2019.
Η επιλογή του ρήματος κατάφερε είναι λανθασμένη. Οι άνθρωποι καταφέρνουν κάτι. Για τα φυσικά φαινόμενα ή τις έννοιες επιλέγουμε άλλες λέξεις ή φράσεις.
«Το ξαφνικό μπουρίνι προκάλεσε αρκετά προβλήματα στην Αττική ή με το ξαφνικό μπουρίνι δημιουργήθηκαν αρκετά προβλήματα στην Αττική».
149. «Το αίτημα των πολιτών προς τους υποψηφίους: Ανεργία, δημόσια ασφάλεια και φοροελαφρύνσεις».
Μεσημεριανή ενημερωτική εκπομπή της ΕΡΤ1 στις 24 Ιουνίου 2019. Υπότιτλος σε παράθυρο με προσκεκλημένους υποψηφίους.
Αίτημα των πολιτών δεν μπορεί να είναι η ανεργία. Αίτημα των πολιτών είναι η μείωση της ανεργίας ή η αύξηση των θέσεων εργασίας.
«Το αίτημα των πολιτών προς τους υποψηφίους: Μείωση της ανεργίας (ή αύξηση των θέσεων εργασίας), δημόσια ασφάλεια και φοροελαφρύνσεις».
150. «Τελικά τα 136 δελφίνια πέθαναν».
Μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ στις 28 Σεπτεμβρίου 2019.
Τα δελφίνια έχουν χαρακτηριστικά, που τα καθιστούν ξεχωριστό είδος στο ζωικό βασίλειο. Εντούτοις δεν παύουν να ανήκουν στα ζώα. Έτσι, θα χρησιμοποιηθεί το αντίστοιχο ρήμα, που χρησιμοποιείται για όλα τα άλλα ζώα.
«Τελικά τα 136 δελφίνια ψόφησαν».
151. «Το σχετικό gossip τι λέει;».
Μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων της ΕΤ1 στις 20 Ιανουαρίου 2020.
Ερώτηση του παρουσιαστή στη δημοσιογράφο που είχε το ρεπορτάζ για ένα ζευγάρι Αμερικανών ηθοποιών.
Ο γνωστός γλωσσομιγαδικός λόγος των δημοσιογράφων.
«Το σχετικό κουτσομπολιό ή η σχετική φλυαρία τι λέει;».
152. «Η υπηρεσία μας (η Πυροσβετική) προέβη σε προσβολή της φωτιάς και σε κατάσβεση αυτής».
Μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων της OR TV στις 18 Φεβρουαρίου 2020.
Λόγος ξύλινος, υπηρεσιακός με επιλεγμένες λέξεις που δεν ταιριάζουν σε όλες τις περιπτώσεις. Προσβάλλω σημαίνει και χτυπώ, αλλά λέγεται σε περιπτώσεις αντιμαχόμενων στρατιωτικών δυνάμεων. Λ.χ. Οι γερμανικές δυνάμεις προσέβαλαν τις αγγλικές στο μέτωπο της Αφρικής.
«Η υπηρεσία μας (η Πυροσβετική) προχώρησε στην κατάσβεση της φωτιάς ή έθεσε υπό έλεγχο τη φωτιά και την κατέσβησε».
153. «Στην εκδήλωση συμμετείχε η Σαμοθρακίτισσα καλλιτέχνις».
Μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων τοπικού τηλεοπτικού σταθμού στις 18 Φεβρουαρίου 2020.
Η καταγόμενη από τη Σαμοθράκη λέγεται Σαμοθρακιώτισσα.
«Στην εκδήλωση συμμετείχε η Σαμοθρακιώτισσα καλλιτέχνις».
154. «Επειδή δεν θέλω κατακόμβες, γι’ αυτό επισημαίνω, όπως και άλλος κόσμος, τα αίσχη της κυβέρνησης».
Ανάρτηση του πρώην συμβούλου (!) στρατηγικού σχεδιασμού του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, Νίκου Καρανίκα, σε προσωπικό λογαριασμό Μέσου Κοινωνικού Δικτύου (twitter 01-04-2020).
Οι κατακόμβες ήταν χώροι καταφυγής και λατρείας των Χριστιανών, κυρίως στη Ρώμη, κατά την περίοδο των διωγμών από τη ρωμαϊκή εξουσία. Η εκατόμβη στην αρχαιότητα ήταν θυσία εκατό βοών και μεταφορικά δηλώνει την απώλεια μεγάλου αριθμού ανθρώπων.
Επομένως το ορθό είναι: «Επειδή δεν θέλω εκατόμβες, γι’ αυτό επισημαίνω, όπως και άλλος κόσμος, τα αίσχη της κυβέρνησης».
Το θέμα που ανακύπτει εδώ είναι το εξής: Καταγράφονται σκέψεις, απόψεις και θέσεις κάποιου στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με προχειρότητα και στη συνέχεια αυτές χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση του κοινού, ενώ είναι μία διαδικασία φλυαρίας, ανάξιας να μεταφέρεται στον δημόσιο λόγο.
155. «Το ποια μέτρα θα αρθούν εξαρτάται και από τη συμπεριφορά του ιού».
Βραδινό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ της 8ης Απριλίου 2020.
Συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Οι ιοί δεν συμπεριφέρονται, αλλά δρουν. Επειδή χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους γιατρούς, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι λογικά ορθό. Η συμπεριφορά αναφέρεται μόνον για ανθρώπους. Για κάθε άλλη μορφή ύλης ή όντος (αν θεωρηθεί ότι ο ιός είναι ένας ζωντανός οργανισμός) θα πρέπει να χρησιμοποιείται η λέξη δράση.
Επομένως το ορθό θα ήταν να λέγαμε: «Το ποια μέτρα θα αρθούν εξαρτάται και από τη δράση του ιού».
156. «Τι έγινε το 451 μ.Χ.;».
Ερώτηση σε τηλεπαιγνίδι γνώσεων στον ΑΝΤ της 14ης Απριλίου 2020.
Πρόκειται για πλεονασμό. Για τις μεταχριστιανικές χρονολογίες δεν χρειάζεται να αναφέρουμε την προσθήκη μ.Χ. Αυτό είναι απαραίτητο μόνον για τις προχριστιανικές χρονολογίες. Παράδειγμα: Τι έγινε το 431 π.Χ;
Η ερώτηση λοιπόν στο τηλεπαιγνίδι έπρεπε να διατυπωθεί: «Τι έγινε το 451;».
157. «Δημοτική Επιχείρηση Κοινοφελούς Ανάπτυξης».
Από άρθρο τοπικής ιστοσελίδας της 21ης Απριλίου 2020.
Ορθογραφικό λάθος αδικαιολόγητο για δημοσιογράφο. Η λέξη προέρχεται από το κοινός και το ωφελώ. Στη σύνθεση για τη δημιουργία του επιθέτου επικρατεί τo –ω του ωφελώ.
Ορθό: «Δημοτική Επιχείρηση Κοινωφελούς Ανάπτυξης».
158. «Οι δυτικές κοινωνίες δεν φαίνονται προς το παρόν τουλάχιστον να ενοχλούνται υπέρ του δέοντος από τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα που λαμβάνουν πολλά εθνικά κράτη».
Από άρθρο σε ηλεκτρονικό περιοδικό της 21ης Απριλίου 2020.
Το λάθος επισημάναμε και άλλη φορά (δες στα προηγούμενα, αρ. 46).
Ορθό: «Οι δυτικές κοινωνίες δεν φαίνονται προς το παρόν τουλάχιστον να ενοχλούνται υπέρ το δέον από τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα που λαμβάνουν πολλά εθνικά κράτη».
159. «Θέλουν να φορτώσουν στην Κίνα τις δικές τους γκάφες και ανοησίες και κυρίως, τις δικές τους εγκληματικές παραλήψεις κατά τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού».
Από άρθρο σε ηλεκτρονικό περιοδικό στις 7 Μαΐου 2020
Η παράλειψη προέρχεται από το παραλείπω και δεν έχει καμία σχέση με το παραλαμβάνω (οι περισσότεροι παρασύρονται από τον παθητικό αόριστο: παρελήφθην ή τον μέλλοντα λήψομαι και εξ αυτού γράφουν την παράλειψη με -η ).
Όταν χρησιμοποιούμε το κυρίως, συνήθως αυτό κλείνεται ανάμεσα σε δύο κόμματα, όπως στο συγκεκριμένο παράδειγμα.
Ορθό: «Θέλουν να φορτώσουν στην Κίνα τις δικές τους γκάφες και ανοησίες και, κυρίως, τις δικές τους εγκληματικές παραλείψεις κατά τη διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού».
160. «Enjoy Μπετερ Ντεϊζ»!
Πρόγραμμα εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.
Τέτοια παραδείγματα ενισχύουν την υποψία για μια εσκεμμένη κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας, με στόχο την αλλοίωσή της.
Αν ο συντάκτης της φράσης ήταν αγγλογλωσσολάγνος, θα μπορούσε να γράψει: «enjoy better days». Αν νόμιζε πως το κοινό είναι εξοικειωμένο με ακούσματα της Αγγλικής, θα μπορούσε να γράψει: «Εντζόι μπέττερ ντέιζ». Ο συντάκτης της είναι ένας γλωσσομιγάς Έλληνας από αυτούς που όλο και συχνότερα συναντάμε πλέον σε πολλές εμπορικές ιστοσελίδες του διαδικτύου. Γράφουμε και την πολύ κατανοητή και εύηχη ελληνική φράση που θα μπορούσε να γράψει ο γλωσσομιγάς Έλληνας: «Απόλαυσε καλύτερες μέρες». Αποφεύγουμε να σχολιάσουμε τη μη ύπαρξη τόνων και τα διαλυτικά, για τα οποία θα χρειαζόταν μακροσκελής εξήγηση.
161. «Άγνωστοι βανδάλισαν καινούργιες παιδικές χαρές».
Από ρεπορτάζ γνωστής τοπικής ιστοσελίδας της 13ης Μαΐου 2020.
Το ρήμα βανδαλίζω αναφέρεται για καταστροφές σε έργα τέχνης και όχι για οποιεσδήποτε καταστροφές. Γράψαμε για το ίδιο θέμα στο λάθος 129.
Ορθό: «Άγνωστοι κατέστρεψαν καινούργιες παιδικές χαρές».
162. «Απέσυρε τώρα το νομοσχέδιο».
Σε πανό συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας κατά τη διαμαρτυρία της 13ης Μαΐου 2020.
Τι να πούμε; Οι συνδικαλιστές και οι εμπλεκόμενοι με την Ομοσπονδία ας ρωτούν και κανέναν πιο ειδικό σε γλωσσικά θέματα.
Το ορθό: «Απόσυρε τώρα το νομοσχέδιο». Έτσι απλά, γιατί η προστακτική δεν λαμβάνει αύξηση.
163. «Το εκμεταλλεύονται οι μπαχαλάκηδες και οι παρακρατικοί, οι οποίοι παρεισφύουν στις διαδηλώσεις».
Τοποθέτηση υπουργού στο μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ στις 9 Ιουλίου 2020.
Το παρεισφρέω είναι σύνθετο ρήμα από τις προθέσεις παρά + εις + φρέω, -ῶ = εισάγω ή αφήνω κάτι να εισέλθει. Στη νεοελληνική χρησιμοποιούμε τον ασυναίρετο τύπο του ρήματος παρεισφρέω. Η σημασία του είναι ότι κάτι ή κάποιος περνάει λαθραία, κρυφά.
Το ορθό στην παραπάνω έκφραση είναι:
«Το εκμεταλλεύονται οι μπαχαλάκηδες και οι παρακρατικοί, οι οποίοι παρεισφρέουν στις διαδηλώσεις».
164. «Οι άνθρωποι φοβώνται».
Από ρεπορτάζ νεαρής δημοσιογράφου σε απογευματινή εκπομπή ενημέρωσης του MEGA στις 9 Ιουλίου 2020.
Το ρήμα είναι φοβέομαι, -οῦμαι και όχι φοβάομαι, -ῶμαι. Ως εκ τούτου είναι άκομψο και ηχητικά ενοχλητικό να λέει κάποιος φοβώνται.
«Οι άνθρωποι φοβούνται».
165. «Θα εφιστήσω την προσοχή σας ...».
Δήμαρχος προς τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου σε συνεδρίασή του στις 4 Αυγούστου 2020.
Το ρήμα ἐφίστημι προέρχεται από την πρόθεση ἐπί και ἵστημι. Με την έκθλιψη του -ι το χειλικό ψιλόπνοο π μετατρέπεται στο αντίστοιχο χειλικό δασύπνοο φ. Έτσι έχουμε τον τύπο ἐφίστημι.
Ο α΄ αόριστος είναι ἔστησα. Η υποτακτική αορίστου είναι στήσω και με την πρόθεση ἐπί γίνεται ἐπιστήσω.
Ως εκ τούτου το ορθό είναι: «Θα επιστήσω την προσοχή σας ...».
166. «Η μπαρουτοκαπνισμένη νεολαία ... απεσύρθει για να ξαποστάσει στο Γράμμο».
«Στο Γράμμο στις 29 Αυγούστου του 1949 η Αριστερά ηττήθει στρατιωτικά».
«Η χρήσιμη «Αριστερά» υπερέβει προ πολλού τα εσκαμμένα».
Και οι τρεις εκφράσεις από άρθρο στο ηλεκτρονικό περιοδικό Ρεσάλτο της 4ης Αυγούστου 2020.
Όλα τα ρήματα στο γ΄ ενικό δεν γράφονται με -ει. Υπάρχουν και οι παθητικοί αόριστοι και οι β΄ αόριστοι, των οποίων την κλίση πρέπει να γνωρίζουμε. Ούτε βάζουμε σε λειτουργία τον αυτόματο ορθογραφικό έλεγχο του κειμένου, γιατί αυτός δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Οι ορθές εκφράσεις:
«Η μπαρουτοκαπνισμένη νεολαία ... απεσύρθη για να ξαποστάσει στο Γράμμο».
«Στο Γράμμο στις 29 Αυγούστου του 1949 η Αριστερά ηττήθη στρατιωτικά».
«Η χρήσιμη «Αριστερά» υπερέβη προ πολλού τα εσκαμμένα».
167. «Όλοι οι παράμετροι λαμβάνονται υπόψη».
Από ρεπορτάζ στο μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ της 9ης Σεπτεμβρίου 2020.
Είναι από εκείνες της περιπτώσεις στις οποίες η δημοτική δεν έχει δυνατότητα να αποδώσει μία ταυτόσημη λέξη με το δικό της τυπολογικό. Η παράμετρος είναι θηλυκού γένους και δεν μπορεί να γίνει στη δημοτική η παράμετρη. Το ίδιο συμβαίνει και με τη λέξη οδός. Επομένως, όταν χρησιμοποιήσουμε κάποιο επίθετο με αυτή τη λέξη, θα είναι και αυτό γένους θηλυκού.
Η ορθή έκφραση:
«Όλες οι παράμετροι λαμβάνονται υπόψη».
168. «Οι μαθητές ζητάνε να αραιώσουν οι σχολικές αίθουσες».
Τοποθέτηση αρχηγού πολιτικού κόμματος της ήσσονος αντιπολίτευσης στο βραδινό δελτίο ειδήσεων του Alpha στις 01-10-2020.
Υπάρχει πρόβλημα συνεννόησης, όταν δεν χρησιμοποιούμε τον λόγο για να αποδώσουμε με ακρίβεια αυτό το οποίο θέλουμε να μεταδώσουμε. Η αραίωση των σχολικών αιθουσών δίνει λαβή στον άλλον να καταλάβει διάφορα πράγματα. Δηλαδή να απομακρυνθεί η μία αίθουσα από την άλλη; Να αδειάσει η αίθουσα; Υπονοείται μάλλον πως ήθελε να πει ότι πρέπει τα θρανία ή οι θέσεις των μαθητών να βρίσκονται σε απόσταση μεταξύ τους στην ίδια αίθουσα και πως γι’ αυτό χρειάζονται περισσότερες αίθουσες.
Αν ήταν αυτό το νόημα το οποίο ήθελε να μεταδώσει, τότε το ορθό θα ήταν:
«Οι μαθητές ζητάνε να αραιώσουν τα θρανία ή να υπάρχουν λιγότερα θρανία στις σχολικές αίθουσες».
169. «Το πρόγραμμα με αύξονα αριθμό 23...».
Τοποθέτηση αρχηγού ήσσονος παρατάξεως σε Δημοτικό Συμβούλιο της 20-10-2020.
Το επίθετο ο αύξων, η αύξουσα, το αύξον ακολουθεί την κλίση της αρχαίας ελληνικής. Έτσι στη γενική και την αιτιατική του ενικού αριθμού του αρσενικού γένους θα κρατηθούν οι τύποι του αύξοντα (αντί τοῦ αὔξοντος) και τον αύξοντα (αντί τόν αὔξοντα).
Το ορθό επομένως ως προς την εκφορά του θα είναι: «Το πρόγραμμα με αύξοντα αριθμό 23...».
170. «Βλέπουμε ολόκληρες πολυκατοικίες να έχουν κατεδαφισθεί από τον σεισμό».
Μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ της 30ης Οκτωβρίου 2020.
Η κατεδάφιση γίνεται από ανθρώπους με τη βοήθεια μηχανημάτων. Από τον σεισμό τα κτίρια καταρρέουν ή γκρεμίζονται ή πέφτουν.
Το ορθό στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν να πει: «Βλέπουμε ολόκληρες πολυκατοικίες να έχουν καταρρεύσει από τον σεισμό».
171. «Οι άτυχοι σοροί (από τον κορωνοϊό) βρίσκονται εκεί».
Τοποθέτηση Διοικητή Υγειονομικής Περιφέρειας σε απογευματινή εκπομπή ενημέρωσης του MEGA στις 20 Νοεμβρίου 2020.
Η ελληνική γλώσσα είναι Λόγος. Η αποτύπωση της σκέψης μας πρέπει να συμβαδίζει με τη λογική. Η σορός ως κάτι το άψυχο πλέον δεν μπορεί να είναι άτυχη. Άτυχοι ήταν οι άνθρωποι, οι οποίοι κατέληξαν λόγω κορωνοϊού.
«Οι σοροί των άτυχων ανθρώπων βρίσκονται εκεί».
172. «Έτσι πέρασαν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στο Ντουμπάι διάφοροι επιχειρηματίες και σελέμπριτις (celebrities)».
Από ρεπορτάζ απογευματινής ενημερωτικής εκπομπής του Mega στις 04-01-2021.
Προφανώς η δημοσιογράφος του ρεπορτάζ ενοχλείται από την ελληνική λέξη διασημότητες και αρέσκεται σε ό,τι είναι ξένο και κακόηχο. Στην Ελλάδα τη λέξη σελέμπριτις τη λέμε διασημότητες. Αυτή καταλαβαίνουν όλοι οι Έλληνες και κυρίως δεν υφίστανται κακόηχη όχληση.
Θα μπορούσε κάλλιστα να πει: «Έτσι πέρασαν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στο Ντουμπάι διάφοροι επιχειρηματίες και διασημότητες».
173. «Ένταξη των πληγέντων περιοχών στο νομικό καθεστώς αποζημιώσεων».
Από ρεπορτάζ τοπικής ιστοσελίδας του Έβρου στις 08-02-2021.
Ο παθητικός αόριστος β΄ το πλήττομαι είναι ἐπλήγην και η μετοχή πληγείς, -εῖσα, -έν.
Η περιοχή είναι θηλυκού γένους και έτσι θα χρησιμοποιηθεί η μετοχή του θηλυκού γένους.
Το ορθό: «Ένταξη των πληγεισών περιοχών στο νομικό καθεστώς αποζημιώσεων» ή «Ένταξη των περιοχών που επλήγησαν στο νομικό καθεστώς αποζημιώσεων».
174. «Έχει απέναντί του έναν soft εκπρόσωπο της εξουσίας».
Από ηλεκτρονικό περιοδικό ενημέρωσης στις 13-05-2021.
Δυστυχώς οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ αλλά και οι απλοί κάτοχοι μιας εφαρμογής κοινωνικού δικτύου συναγωνίζονται μεταξύ τους πώς να «κακοποιήσουν» τη γλώσσα τους.
Ορθό και εύηχο: «Έχει απέναντί του έναν βολικό (συζητήσιμο, διαχειρίσιμο) εκπρόσωπο της εξουσίας».
175. «Αποδείχτηκε ένας hard διαπραγματευτής και πολιτικός διαχειριστής».
Από ηλεκτρονικό περιοδικό ενημέρωσης στις 13-05-2021.
Ο γλωσσομιγαδικός λόγος απλώνεται παντού.
Ορθό και εύηχο: «Αποδείχτηκε ένας σκληρός (ανάλγητος) διαπραγματευτής και πολιτικός διαχειριστής».
176. «Δεν μπορεί κανένας να λέει τις υποκειμενικές του απόψεις»
Γυναίκα γιατρός που καλείται καθημερινά σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια, για να μιλά υπέρ του εμβολιασμού για τον κορωνοϊό. Βραδινό δελτίο ειδήσεων του STAR της 1ης Νοεμβρίου 2021.
Η άποψη είναι η γνώμη που εκφράζει κάποιος για ένα θέμα. Έτσι, λοιπόν είναι μια υποκειμενική θέση για το ζήτημα, για το οποίο μιλά. Πρόκειται για πλεονασμό. Θα μπορούσε να διατυπωθεί καλύτερα ως: «Δεν μπορεί κανένας να λέει τις υποκειμενικές του θέσεις ή τις ατεκμηρίωτες απόψεις του».
177. «Η συνέχεια μετά το διαφημιστικό μπρέικ (break)»
Δημοσιογράφος σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του Mega στις 15 Δεκεμβρίου 2021.
Ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος ανάμεσα στο διάλειμμα και το μπρέικ προτιμά το κακόηχο μπρέικ.
Το ορθό σε Ελληνικά: «Η συνέχεια μετά το διαφημιστικό διάλειμμα ή μετά τη διακοπή για διαφημίσεις».
178. «Το τέστινγκ (testing) είναι υποχρεωτικό».
Ρεπόρτερ σε απογευματινή ενημερωτική εκπομπή γνωστού προπαγανδιστή του εμβολιασμού στο Mega στις 27 Δεκεμβρίου 2021. Και στην ίδια εκπομπή, λίγο αργότερα, γυναίκα ρεπόρτερ επαναλαμβάνει ότι στα Σχολεία θα έχουμε «αυξημένα testing».
Οι γνωστοί τραγικοί αλλοιωτές της Ελληνικής Γλώσσας.
Σε Ελληνικά: «Ο έλεγχος είναι υποχρεωτικός ... αυξημένοι έλεγχοι».
Γιατί όμως χρησιμοποιούν αυτές τις ξένες λέξεις; Μία εκδοχή είναι ότι προετοιμάζουν την κοινωνία για την εγκατάλειψη της ελληνικής γλώσσας και την αποδοχή της αγγλικής ως κοινής γλώσσας σε μία μελλοντική παγκοσμιοποιημένη κοινωνία.
Η άλλη εκδοχή είναι ότι η λέξη έλεγχος τους ενοχλεί και δεν τους ικανοποιεί στην επιβολή αυτών που θέλουν. Ο έλεγχος ακούγεται ως αυταρχική συμπεριφορά της εξουσίας, ενώ το testing είναι αθώα λέξη και εντελώς ξένη νοήματος για τους Έλληνες.
179. «Στη mega διαμαρτυρία συμμετέχουν περισσότεροι από 560 οργανισμοί από όλη την Ευρώπη».
Από ιστότοπο ενημέρωσης, 21-01-2022.
Ο γλωσσομιγάς ενοχλείται από την αντίστοιχη ελληνική λέξη «μεγάλη» και προτιμά το άκλιτο επίθετο mega.
Σε πλήρη Ελληνικά: «Στη μεγάλη διαμαρτυρία συμμετέχουν περισσότεροι από 560 οργανισμοί από όλη την Ευρώπη».
180. «Οι παρενέργειες από τον πόλεμο θα φανούν αργότερα».
Από ρεπορτάζ στο OPEN στις 4 Μαρτίου 2022.
Η παρενέργεια ως σύνθετη των παρά + ἐνεργῶ δηλώνει ότι, όταν παίρνεις π.χ. ένα φάρμακο αυτό ενεργεί στον οργανισμό σου για ένα συγκεκριμένο σκοπό, αλλά αυτό παράλληλα ενεργεί και για άλλους σκοπούς που ίσως γνωρίζουμε, όπως γράφουν οι οδηγίες του, ή ίσως και να μην γνωρίζουμε επακριβώς. Αυτή η παράλληλη δράση του φαρμάκου δηλώνεται με την πρόθεση παρά!
Οι συνέπειες προέρχονται από την σύν + ἕπομαι. Δηλώνει ότι, όταν γίνεται ένας πόλεμος, μαζί με αυτόν ή μετά από αυτόν, ακολουθούν και άλλα πράγματα, ως επί το πλείστον δυσάρεστα.
Σε ένα πόλεμο δεν μπορούν να υπάρχουν παρενέργειες, υπάρχουν συνέπειες. Τη λέξη παρενέργειες μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε με άλλα συμφραζόμενα. Παράδειγμα μπορούμε να πούμε ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είχε ως παρενέργεια την εμπλοκή και άλλων δυνάμεων σ’ αυτόν.
Επομένως, το ορθό θα ήταν: «Οι συνέπειες από τον πόλεμο θα φανούν αργότερα».
181. «Ο συνδυασμός των παροχών και της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής που εφάρμοσε ο νεοκλεγής Πρόεδρος ...».
Από βιβλίο με οικονομικό περιεχόμενο.
Ο παθητικός αόριστος του εκλέγομαι είναι ἐξελέγην και πιο σπάνια ἐξελέχθην. Οπότε, το αρσενικό της μετοχής είναι νεοεκλεγείς ή (σπάνια) νεοεκλεχθείς Πρόεδρος.
Πολλοί διερωτώνται γιατί να μάθουμε Αρχαία Ελληνικά. Το ερώτημα δεν τίθεται σωστά. Μαθαίνουμε τις διάφορες μορφές της γλώσσας μας διαχρονικά, για να ομιλούμε και να γράφουμε σωστά τη γλώσσα μας, η οποία είναι μία: τα Ελληνικά.
182. «Στο κάδρο των ερευνών ο πατήρ Αντώνιος».
Πρωτοσέλιδο εφημερίδας, 21-11-2022
«Ο πατέρας Αντώνιος δεν εμφανίστηκε για να δώσει εξηγήσεις».
Από απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του MEGA στις 19-11-2022.
Όταν αναφερόμαστε σε ιερέα, τον αποκαλούμε πάτερ και μένει το όνομα άκλιτο σε όλες τις πτώσεις.
Το ορθό στις παραπάνω εκφράσεις είναι:
«Στο κάδρο των ερευνών ο πάτερ Αντώνιος».
«Ο πάτερ Αντώνιος δεν εμφανίστηκε για να δώσει εξηγήσεις».
183. «Εγκαταστάθηκαν σε φιλικό πρόσωπο (ο παπάς και η παπαδιά)».
Δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ στις 02-12- 2022.
Η γλώσσα είναι Λόγος, έχει λογική και ως εκ τούτου δεν μπορεί να λέγεται ό,τι παραποιεί ή αλλοιώνει αυτή τη λογική.
Το ορθό στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν: «Εγκαταστάθηκαν σε σπίτι φιλικού προσώπου τους ή εγκαταστάθηκαν σε φιλικό τους σπίτι».
184. «Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύει αυτή η κατάσταση;».
Μεσημεριανό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ στις 08-01- 2023.
Το ορθό: «Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από αυτή την κατάσταση;».
185. «Στην περιοχή υπάρχουν έντονες αστυνομικές δυνάμεις».
Απογευματινή ενημερωτική εκπομπή του MEGA στις 13-01- 2023.
Η λέξη έντονες για αστυνομικές δυνάμεις ενέχει ασάφεια. Θα μπορούσε ο παρουσιαστής να πει: «Η παρουσία των αστυνομικών δυνάμεων είναι έντονη στην περιοχή» ή απλά «στην περιοχή υπάρχει μεγάλος αριθμός αστυνομικών δυνάμεων».
186. «Ξεκινάει η αυτοκινητική πομπή, για να επιστρέψει πίσω στο κέντρο της Αθήνας».
Από ρεπορτάζ σε ενημερωτική απογευματινή εκπομπή του MEGA, στις 16-01-2023.
Πρόκειται για πλεονασμό.
Το ορθό: «Ξεκινάει η αυτοκινητική πομπή, για να επιστρέψει στο κέντρο της Αθήνας ή ξεκινάει η αυτοκινητική πομπή, για να γυρίσει πίσω στο κέντρο της Αθήνας».
187. «Το καθεστώς του … (πολιτικού κόμματος μείζονος πλειοψηφίας) εν πλήρη δράση και πανικό …».
Ανάρτηση σε γνωστό δημοσιογραφικό ιστότοπο στις 18-04-2023.
Όποιος δεν γνωρίζει Αρχαία Ελληνικά δεν μπορεί να γράψει σωστά και Νέα Ελληνικά.
Το ορθό: «Το καθεστώς του … (πολιτικού κόμματος μείζονος πλειοψηφίας) εν πλήρει δράσει και πανικώ …».
188. «Χημικά και ξύλο σε όσους αντιστέκονται στους πληστειριασμούς».
Υπότιτλος σε τηλεοπτικό δελτίο ενημέρωσης στις 27-07-2023.
Αν κάποιος γνωρίζει τα παραθετικά του πολύς, πλέων, πλείστος δεν μπορεί να κάνει λάθος.
Το ορθό: «Χημικά και ξύλο σε όσους αντιστέκονται στους πλειστηριασμούς».
189. «Η ευθύνη του αποτελέσματος φέρει αποκλειστικά εμένα».
Δήλωση απερχόμενου από την εξουσία Δημάρχου, ΣΚΑΪ 15-10-2023. Έκφραση συντακτικά και νοηματικά λανθασμένη. Το ορθό θα ήταν να πει:
«Η ευθύνη του αποτελέσματος βαρύνει αποκλειστικά εμένα».
«Για το αποτέλεσμα φέρω την ευθύνη αποκλειστικά εγώ».
190. «Επειδή αναφερθήκαμε στο κομμάτι του κάνσελ (cancel) σε σχέση με την Αράχωβα ... Βλέπουμε ότι υπάρχει cancel και στην αντίθετη άποψη».
Ενημερωτική εκπομπή στην ΕΡΤ, 10-12-2023.
Ποιος ο λόγος να χρησιμοποιηθεί από την παρουσιάστρια μια ξενικής προέλευσης λέξη για να εκφράσει κάτι που με αντίστοιχη ελληνική λέξη ή αντίστοιχη ελληνική έκφραση θα μπορούσε να δώσει πλήρη διαύγεια στα λεγόμενά της; Επιπλέον, ποιος ο λόγος να χρησιμοποιηθεί η λέξη κομμάτι, τη στιγμή που υπάρχουν δεκάδες τρόποι να αποδοθεί κάτι πιο κατανοητό και συγκεκριμένο; Ειρήσθω εν παρόδω ότι η λέξη κομμάτι είναι στην εποχή μας η ευρέως χρησιμοποιούμενη λέξη σε όλους τους χώρους (από την πολιτική έως τον αθλητισμό).
Υπάρχει αδυναμία να αποκατασταθεί πλήρως και με ακρίβεια στα Ελληνικά η έκφραση, γιατί ο ακροατής δεν μπορεί να καταλάβει τι θέλει να πει η παρουσιάστρια. Καταλαβαίνουμε γενικά ότι για ένα συγκεκριμένο θέμα υπάρχει και μια αντίθετη άποψη που ακυρώνει την κυρίαρχη ή την προηγούμενη άποψη.