Πλάτωνας, ο Αθηναίος (427- 348 π.Χ.)
- Ο Πλάτωνας προσπαθεί να συγκεράσει τις δύο αντίθετες θεωρίες του Ηράκλειτου και του Παρμενίδη.
Κίνηση διαρκής, κατά τον Ηράκλειτο και Ον ακίνητο και αμετάβλητο, κατά τον Παρμενίδη.
- Διακρίνει τον κόσμο σε δύο επίπεδα:
1. Ο κόσμος, ως το σύνολο των αισθητών πραγμάτων, διακρίνεται από αδιάλειπτες μεταβολές.
2. Ο κόσμος των ιδεών χαρακτηρίζεται από τη μονιμότητα της ύπαρξής τους.
Ο κόσμος των αισθητών πραγμάτων
- Ο Πλάτωνας ισχυρίζεται πως τα υλικά αντικείμενα και τα γεγονότα είναι ανύπαρκτα. Αφού δεν υπάρχουν, δεν μπορούμε να πούμε πως τα γνωρίζουμε.
- Παράδειγμα: Το τραπέζι. Μπορούμε να το δούμε από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Τετράγωνο, ρομβοειδές, κίτρινο, πορτοκαλί.
- Το τραπέζι είναι προς στιγμήν αληθές. Η εικόνα του ανατρέπεται, όταν το δούμε από άλλη οπτική γωνία.
- Όλα τα αισθητά πράγματα είναι λοιπόν σκιές, είναι φαντάσματα, είναι ανύπαρκτες οντότητες. Είναι όμως σκιές και είδωλα τίνων πραγμάτων;
Ο κόσμος των ιδεών
- Ορφική παράδοση: Ο άνθρωπος είναι δισυπόστατος.
|
Η διφυής υπόσταση του ανθρώπου
|
|
|
Ψυχή: Προϋπάρχει της γέννησής μας. Μετά το θάνατό μας συνεχίζει να υπάρχει. Καταστρέφεται μόνον το σώμα. Η ψυχή πριν γεννηθούμε ήταν σε ουράνιους τόπους, στους οποίους είχε γνωρίσει τις ιδέες. |
Σώμα: Δεσμεύει ως φυλακή το σώμα μας. Είναι το σήμα, ο τάφος της ψυχής μας. |
- Ιδέες: Είναι άυλες οντότητες, μένουν αναλλοίωτες και αιώνια σταθερές.
Οι ιδέες είναι η αληθινή πραγματικότητα, είναι τα όντως όντα, τα πραγματικά όντα, που δεν αλλάζουν και δεν μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο και στο χώρο.
- Μεταξύ των ιδεών και των αισθητών πραγμάτων υπάρχει σχέση αντιστοιχίας. Για το αισθητό τραπέζι στη γη υπάρχει η ιδέα του τραπεζιού. Για την Δικαιοσύνη, όπως την έχουμε και την εννοούμε στη γη, υπάρχει η ιδέα της Δικαιοσύνης. Τα αισθητά πράγματα υπάρχουν, γιατί υπάρχουν οι ιδέες.
Αν δεν υπήρχε η ιδέα του τραπεζιού, δεν θα μπορούσαμε να ταυτίσουμε το αντικείμενο ως τραπέζι.
- Κατά τον Πλάτωνα τα αισθητά πράγματα είναι απεικάσματα = εικόνες, αντίγραφα ιδεών, άρα ανύπαρκτα από μόνα τους.
- Η θεωρία του Πλάτωνα για τις ιδέες προκαλεί ερωτηματικά για ποιο λόγο διατυπώθηκε, αφού είναι μια θεωρία αλλόκοτη και σκανδαλώδης.
- Οι μελετητές του Πλάτωνα ισχυρίζονται πως διατυπώθηκε, για να εξηγήσει ο ίδιος τους γενικούς όρους, που χρησιμοποιούμε, όταν εκφραζόμαστε.
- Έργα του Πλάτωνα που μιλούν για την αθανασία της ψυχής και για τις ιδέες είναι:
1. Φαίδων,
2. Φαίδρος και
3. Πολιτεία.