ΟΜΑΔΑ Α΄

1. Α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ)

1. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός εμφανίζει σημαντικά κέντρα και σε περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης

2. Στο μυκηναϊκό κόσμο - σε αντίθεση με τους ανατολικούς λαούς - δεν μαρτυρείται παρουσία δούλων

3. Η μυκηναϊκή κοινωνία γνώρισε ένα μεγάλο πλήθος ειδικευμένων τεχνιτών

4. Η γραμμική Β΄ είναι γραφή που χρησιμοποιούσαν οι Μυκηναίοι

5. Η ομηρική εποχή ονομάζεται και ελληνικός μεσαίωνας και γεωμετρική εποχή

6. Οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες των ομηρικών χρόνων ήταν οργανωμένες με φυλετικά κριτήρια

7. Κατά την ομηρική εποχή δημιουργήθηκαν τα πρώτα ιερά με πανελλήνιο χαρακτήρα

8. Οι πρώτες πόλεις - κράτη των αρχαϊκών χρόνων πρέπει να συγκροτήθηκαν στη Μ. Ασία

9. Ο περιορισμός του θεσμού της δουλείας ήταν μια θετική συνέπεια του αποικισμού

10. Η πρώτη περσική εκστρατεία εναντίον της Ελλάδας μπορεί να οδήγησε στην καταστροφή του περσικού στόλου, αλλά οδήγησε και στην υποταγή των Ελλήνων της Θράκης και της Μακεδονίας

11. Στην Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία όλα τα μέλη είχαν αρχικά τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις

12. Ο Περικλής διαδέχθηκε τον Κίμωνα στην ηγεσία της πολιτικής του παράταξης

(Μονάδες 06)

Β. Στις παρακάτω προτάσεις να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Σε ποια από τις παρακάτω ομάδες πόλεων υπάρχουν πόλεις που υπήρξαν μυκηναϊκά κέντρα;

α. Άργος, Θήβα, Αθήνα

β. Ελευσίνα, Ιωλκός, Μαραθώνας

γ. Σικελία, Σαρδηνία, Εύξεινος Πόντος

δ. Όλες οι παραπάνω πόλεις υπήρξαν μυκηναϊκά κέντρα

2. Οι οικονομικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν στο μυκηναϊκό κόσμο βασίζονταν βασικά:

α. Στο εμπόριο

β. Στην κτηνοτροφία

γ. Στην παροχή υπηρεσιών

δ. Στη γεωργία

3. Τι από τα παρακάτω δεν αποτελούσε βασική επιδίωξη των πολιτών στα πλαίσια της πόλης - κράτους;

α. Η ελευθερία

β. Η αυτονομία

γ. Η αυτάρκεια

δ. Όλα τα παραπάνω ήταν βασικές επιδιώξεις

4. Αίτια του β΄ αποικισμού δεν υπήρξε:

α. Η πίεση από τα φύλα που κατέβηκαν στον ελλαδικό χώρο

β. Η έλλειψη πρώτων υλών

γ. Η έλλειψη εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης

δ. Η αναζήτηση νέων αγορών

5. Τι από τα παρακάτω δεν έγινε την εποχή του Περικλέους;

α. Η καθιέρωση μισθού για τους κληρωτούς άρχοντες και τους λαϊκούς δικαστές

β. Η ίδρυση της αποικίας των Θουρίων

γ. Η κατασκευή του λιμανιού του Πειραιά από τον Ιππόδαμο

δ. Όλα τα παραπάνω είναι έργα του Περικλέους

6. Ποιος από τους παρακάτω υπήρξε εχθρός της Πανελλήνιας Ιδέας;

α. Ο Γοργίας

β. Ο Δημοσθένης

γ. Ο Ισοκράτης

δ. Ο Φίλιππος Β΄

7. Η εδραίωση της κυριαρχίας του Φιλίππου έγινε με:

α. Τη μάχη στη Χαιρώνεια

β. Τη μάχη στα Λεύκτρα

γ. Τη μάχη στη Μαντίνεια

δ. Το Βοιωτικό ή Κορινθιακό Πόλεμο

(Μονάδες 07)

Γ. Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης Α΄ με αυτούς της στήλης Β΄ γράφοντας δίπλα στον αριθμό της στήλης Α΄ το σωστό γράμμα από τη στήλη Β΄.

                                                                                (Μονάδες 12)

2. Ποιες ήταν οι αιτίες του Πελοποννησιακού Πολέμου;

                                                                        (Μονάδες 25)

ΟΜΑΔΑ Β΄

1. Να εξηγήσετε τη σημασία του ομηρικού «οίκου», αφού λάβετε υπόψη σας και το παράθεμα 3.

Παράθεμα 3: Ο ομηρικός «οίκος»

Τι είναι ο οίκος; Η λέξη αποδίδεται πολλές φορές με τον όρο «οικογένεια». Όμως η απόδοση αυτή είναι πολύ στενή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Ο οίκος, ακόμη και από την άποψη του αριθμού των ανθρώπων, είναι κάτι πολύ περισσότερο από οικογένεια με τη σημερινή σημασία της λέξης (δηλαδή, την ομάδα που αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά, την «πυρηνική» οικογένεια)... Αλλά περιλαμβάνει επίσης όλα εκείνα τα άτομα - είτε πρόκειται για ελεύθερους είτε για δούλους - τα οποία εξαρτώνται άμεσα από τον επικεφαλής του οίκου (όλους εκείνους τους υπηρέτες στους οποίους έχουν ανατεθεί τα πολλά και διάφορα καθήκοντα που απαιτούνται από την οικονομική ζωή του οίκου...). Με άλλα λόγια, ο οίκος με την καθαρά «ανθρώπινη» μορφή του δεν είναι ένας θεσμός που βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στη συγγένεια.

Ωστόσο η έννοια του οίκου καλύπτει πολύ περισσότερα από μιαν απλή ομάδα ανθρώπων. Ο οίκος περιλαμβάνει και περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, τα οποία στην πράξη δεν μπορούν να χωριστούν από την ανθρώπινη ομάδα, αφού εξασφαλίζουν την υλική της ύπαρξη. Επομένως η γη, τα κτίρια, τα ζώα, τα κάθε είδους αποθέματα, ο εξοπλισμός και ούτω καθεξής αποτελούν όλα μέρος του οίκου.

Μ.Μ. Austin, P. Vidal-Naquet, Οικονομία και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα. μετ. Τ. Κουκουλιός, εκδ. Δαίδαλος, σ. 67.

(Μονάδες 25)

2. α. Η μελέτη του παραθέματος 4 σε συνδυασμό με ό,τι γνωρίζετε για την πολιτική οργάνωση των ομηρικών χρόνων σε ποια συμπεράσματα σας οδηγεί;

Παράθεμα 4: Η διάκριση ανάμεσα στους ευγενείς και το πλήθος

Άλλη μια περίπτωση που ο λαός καλείται να αντιταχθεί στη γνώμη ενός βασιλιά ή ενός ήρωα συναντούμε στην Οδύσσεια. Εκεί ο σοφός Μέντωρ, όταν έρχεται η σειρά του να μιλήσει, καλεί το λαό της Ιθάκης, που έχει συναχθεί στην αγορά, να στραφεί εναντίον των μνηστήρων: «με το λαό τον αποδέλοιπο θυμώνω, που καθόστε αμίλητοι όλοι και δε στρώνετε στα λόγια αυτούς τους λίγους μνηστήρες, τόσο πλήθος που 'σαστε. να τους ανακρατήστε!» (β 239-41). Με την έκφραση «τόσο πλήθος πού 'σαστε» διατυπώνεται ουσιαστικά για πρώτη φορά η αρχή της πλειοψηφίας, που θα αποτελέσει αργότερα το θεμέλιο λίθο της αθηναϊκής δημοκρατίας του 5ου αιώνα.

CI. Mosse, Η αρχαϊκή Ελλάδα, μετ. Στρ. Πασχάλης, εκδ. ΜΙΕΤ, σ. 103.

   (Μονάδες 15)

2. β. Με βάση το παράθεμα 20 και τις ιστορικές σας γνώσεις να δείξετε ποια στάση κρατούσαν οι Έλληνες της κλασικής εποχής απέναντι στην εργασία και γιατί;

Παράθεμα 20: Η εργασία

Είναι φανερό λοιπόν απ' αυτά ότι στην πόλη που έχει την καλύτερη πολιτειακή οργάνωση και έχει πολίτες πολύ δίκαιους, όχι μόνο αναφορικά με τις αρχές του πολιτεύματος, οι πολίτες αυτοί δεν επιτρέπεται να ζουν ζωή χειρωνακτών ή εμπόρων, γιατί μια ζωή τέτοια είναι ταπεινή και ασυμβίβαστη με την αρετή, ούτε επιτρέπεται να είναι γεωργοί όσοι πρόκειται να γίνουν πολίτες – γιατί χρειάζεται ελεύθερος χρόνος και για την απόκτηση της αρετής και για την άσκηση των πολιτικών καθηκόντων.

Αριστοτέλης, Πολιτικά, 7, 1328b-1329a

   (Μονάδες 10)

Μαυραποστόλου Μαρία, καθηγήτρια του Εσπερινού ΓΕΛ Ορεστιάδας