ΘΕΜΑΤΑ: Ραψωδία ε, στίχοι 66-88, 109-161
Πλησίασε προς την ευρύχωρη σπηλιά όπου η καλλίκομη νεράιδα 66
κατοικούσε. Τη βρήκε μέσα. Κόρωνε στη σχάρα μια φωτιά μεγάλη,
και μοσχοβόλαγε ένα γύρο το νησί,
που καιγόταν ο κέδρος ο καλόσχιστος και η θούγια.
Εκείνη εκεί: να τραγουδά με την ωραία φωνή της,
υφαίνοντας στον αργαλειό με τη χρυσή σαΐτα.
Γύρω από τη σπηλιά θρασομανούσε δάσος με λεύκες, σκλήθρες,
κυπαρίσσια μυριστά. Πουλιά με τα φτερά τους τεντωμένα,
τώρα πάνω στους κλώνους κούρνιαζαν: γεράκια,
κουκουβάγιες και μακρύγλωσσες θαλασσινές κουρούνες.
Κι εκεί μπροστά να περιβάλλει τη βαθιά σπηλιά
μια νιούτσικη και καρπερή κληματαριά, σταφύλια φορτωμένη.
Τέσσερις κρήνες στη σειρά να τρέχουν, στο πλάι η μια της αλληνής,
κι όμως η καθεμιά αλλού το γάργαρο νερό της να ξεδίνει.
Στις δυο μεριές λιβάδια μαλακά μ’ άγριες βιολέτες
κι άγρια σέλινα. Κι ένας θεός αν ερχόταν εδώ,
κοιτάζοντας αυτό της ομορφιάς το θαύμα, θα γέμιζε
αγαλλίαση η ψυχή του. 84
Έμεινε εκεί ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς, το θαύμα να κοιτάζει.
Κι όταν ο νους του χόρτασε θαυμάζοντας,
το βλέμμα του γυρίζοντας παντού, μπήκε κατόπι
στη φαρδιά σπηλιά.
-------------------------------------------------------------------
«Θεά εσύ ένα θεό ρωτάς πώς έφτασα εδώ πέρα.
Ξεκάθαρα θα σου μιλήσω, όπως το θέλησες και μόνη σου̇ 110
ο Δίας μ’ έστειλε, αυτός με πρόσταξε να ’ρθω, δίχως εγώ να το θελήσω
ποιος με τη θέληση του θα έπαιρνε τόσο δρόμο,
σχίζοντας το απέραντο νερό της αλμυρής θαλάσσης;
Πόλη δε βλέπω εδώ κοντά καμιά μ’ ανθρώπους που προσφέρουν στους θεούς θυσίες, εκατόμβες διαλεχτές.
Αλλά το ξέρεις, την εντολή του Δία, που έχει σκουτάρι τη βροντή του,
άλλος θεός δεν τόλμησε να παραβεί ποτέ και να χαλάσει. Εκείνος λέει
πως κοντά σου ζει ο πιο συφοριασμένος των ανθρώπων
απ’ όσους άνδρες επολέμησαν χρόνους εννιά γύρω από το κάστρο του Πριάμου,
τον δέκατο το κούρσεψαν και πήραν ύστερα το δρόμο της επιστροφής,
όμως καθώς ξεκίναγαν να φύγουν, αμάρτησαν στην Αθηνά,
κι εκείνη καταπάνω τους σηκώνει κακούς ανέμους και μεγάλα κύματα.
Οι άλλοι όλοι, ένδοξοι συντρόφοι, σβήσαν και χάθηκαν̇ μόνος του
αυτός, από τον άνεμο δαρμένος και από το κύμα, άραξε εδώ.
Αυτόν, λοιπόν, κι αμέσως ο Δίας εντέλλεται,
όσο πιο γρήγορα μπορείς, να τον κατευοδώσεις.
Γιατί δεν είναι το γραφτό του ν’ αφανιστεί εδώ πέρα, τόσο μακριά
από τους δικούς του̇ είναι της μοίρας του να ξαναδεί δικούς και φίλους,
να φτάσει στο ψηλό παλάτι, το χώμα να πατήσει της πατρίδας του.»
Ρίγησε η Καλυψώ, ακούγοντας το λόγο του.
Ύστερα μίλησε, και πέταξαν τα λόγια της σαν τα πουλιά:
« Άσπλαχνοι και ζηλόφθονοι θεοί, σ’ αυτό είστε πρώτοι!
Ω, δεν ανέχεστε θεές που φανερά πλαγιάζουν με θνητούς.
Έτσι και τώρα πέφτει ο φθόνος σας σ’ εμένα που έχω κοντά μου ένα θνητό.
Κι όμως εγώ τον έσωσα, την ώρα που πιασμένος σε καρίνα
πάλευε μόνος με τα κύματα,
αφού το γρήγορο καράβι του ο Δίας το τσάκισε με το πυρφόρο κεραυνό
καταμεσής στο μαύρο πέλαγο. Οι άλλοι, ξακουστοί συντρόφοι του,
όλοι τους έσβησαν και πάνε, κι αυτόν μονάχα
κύμα κι άνεμος τον έφεραν εδώ.
Κι εγώ τον υποδέχτηκα μ’ αγάπη και τον έθρεψα, λογάριαζα
να γίνει αθάνατος, για πάντα και να μείνει αγέραστος.
Όμως, όπως το λες, την εντολή του Δία, που έχει σκουτάρι τη βροντή του
άλλος θεός δεν τόλμησε να παραβεί ποτέ και να χαλάσει. Ας πάει λοιπόν
να δέρνεται, όπως εντέλλεται εκείνος και προστάζει,
στο άκαρπο πέλαγος. Είμαι ωστόσο πρόθυμη
στο να τον συμβουλεύσω, δε θα του κρύψω τίποτα, 160
πώς να γυρίσει στην πατρίδα του χωρίς μεγάλη βλάβη.»
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. α. Να συμπληρώσετε τα κενά.
Τα ομηρικά έπη είναι……….. . Το ένα είναι η ……………..και το άλλο η ………………….Γράφτηκαν από τον …………………….Η ……………….έχει κεντρικό θέμα τον Αχιλλέα, ενώ η …………………. τον …………………….Οι πρώτοι ποιητές ονομάζονταν…………………και τραγουδούσαν με τη συνοδεία……………./ …………………. Στη συνέχεια πήραν το όνομα ………………….. Ο Όμηρος ήταν …………………...
(μονάδες 2)
β. Να γράψετε για ποιους λόγους τα ομηρικά έπη έχουν μεγάλη αξία και να πείτε τη γνώμη σας για το αν πρέπει να διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία.
(μονάδες 2
2. Ο Δίας έδωσε εντολή στον Ερμή να πει στην Καλυψώ να αφήσει τον Οδυσσέα. Εκείνος, όμως, το ανακοινώνει με το δικό του τρόπο. Να βρείτε τον τρόπο με τον οποίο το ανακοινώνει ο Ερμής και να δικαιολογήσετε, γιατί το κάνει με αυτόν τον τρόπο.
(μονάδες 4)
3. α. Να χωρίσετε το απόσπασμα σε ενότητες και να δώσετε πλαγιότιτλους σε καθεμία.
(μονάδες 3)
β. Στους στίχους 66-88 να βρείτε μια οπτική, μια ακουστική και μια οσφρητική εικόνα και να τις περιγράψετε.
(μονάδες 3)
4. α. Να χαρακτηρίσετε τον Ερμή και την Καλυψώ τόσο με επίθετα από το κείμενο όσο και με δικά σας. Να βρείτε στοιχεία που δείχνουν ότι οι δυο θεοί συμπεριφέρονται με στοιχεία ανθρωπομορφισμού.
(μονάδες 3)
β. Να περιγράψετε με στοιχεία που σας δίνει η ενότητα την κοινωνία των θεών( ανώτεροι και κατώτεροι). Μοιάζει η κοινωνία τους με αυτήν των ανθρώπων; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
(μονάδες 3)
Μηλιάδου Αλεξάνδρα, Φιλόλογος